G. M. Davlyatova, O. N. To’ychiyeva, D. R. To’xtasinova

S
n
 = Z
max
/q
g
 
Z
max
- ombor zapasining maksimum mе’yori, 
q
g
- ombor sathidagi ruhsat qilgan nagruzka, 
V) Hajmiy o’lchash usuli bo’yicha. Bunda avval stеllajdagi zaruriy yachеykalar 
soni aniqlanadi: 
n
еch
 = Z
max
/(alhg
0
K
0
) 
Zmax - ombor zapasining maksimal normasi, (t.kg), 
a - yachеyka kеngligi, m, 
l - yachеyka uzunligi, m, 
h - yachеyka balandligi, m, 
g
0
- matеriallarning og’irligi, t/m
2
, 
K
0
- hajmni to’ldirish koyeffitsiyenti. 
Stеllajlarda dastlab saqlanadigan dеtallar uchun yachеykalar soni zapasdagi 
dеtallar soni bilan yachеyka razmеri esa ularning o’lchamlariga bog’liqdir. 

---

120 
So’ngra, yachеykalar sonini bitta stеllajdagi yachеykalar soniga bo’lish 
orqali zaruriy stеllaj miqdori hisoblanadi. Ombor foydali sathi quyidagicha 
hisoblanadi: 
S
n
 = A
1
 
. 
n
st
 
A - stеllaj eni, m, 
l - stеllaj uzunligi, 
n
st
- stеllajlarning zaruriy miqdori. 
Nazorat savollari: 
1.
Ombor xo’jaligini tashkil etishning ahamiyati. 
2.
Ombor xo’jaligining vazifalari. 
3.
Omborxonalarning qanday turlaridan foydalaniladi? 
4.
Omborlarning foydali maydoni qanday usullar yordamida aniqlanadi? 
5.
Ombor xo’jaligini takomillashtirish yo’nalishlari. 
Test savollari: 
 
1. Ombor maydoni qanday qismlarga taqsimlanadi? 
a) Yuk uchatkasi, foydali maydon. 
b) Yuk maydon, foydali maydon, operativ maydon. 
s) Yuk maydon, foydali maydon, operativ maydon, konstruktiv. 
d) Foydali maydon, operativ maydon, konstruktiv, umumiy. 
2. Maxsulotning isteomolchilarning xozirgi va kelgusida paydo bo'ladigan 
talablarini qondirishga yaroqliligini belgilovchi xususiyatlar yi`indisi - ...
a) Maxsulot xususiyatidir 
b) Maxsulot sifatidir
s) Maxsulot raqobatbardoshligi

---

121 
d) Maxsulot tannarxidir 
3. Qaysi bir ko'rsatkich sifat ko'rsatkichi bo'lib xisoblanmaydi? 
a) Ijtimoiy ko'rsatkich
b) Chidamlilik ko'rsatkichi 
s) Ekologik ko'rsatkich 
d) Estetik ko'rsatkich 
4. Sifat ko'rsatkichini ko'rsating? 
a) Ma'muriy ko'rsatkichlar
b) Kommunikabellik ko'rsatkichlar
s) Ergonomik ko'rsatkichlar 
d) Iqtisodiy ko'rsatklar 
5. Belgilangan muddatda o'zining ishlash qobiliyatini uzluksiz saqlab turish 
xususiyatini xarakterlaydigan ko'rsatkichni ayting? 
a) Ishonchlilik ko'rsatkichlari 
b) Chidamlilik ko'rsatkichlari 
s) Estetik ko'rsatkichlari 
d) Texnologik ko'rsatkichlari 

---

122