G e o a X b o r o t t I z I mi va t e X n o L o g I y a L a r I



Download 4,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/48
Sana13.06.2022
Hajmi4,06 Mb.
#665566
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   48
Bog'liq
nbr45KQ9bEyph5hdHmnq7J4yqU73pBdrpzMgiYJ1

-%r 4
Гл
> ~1 l - » - l 
I
'p
ir !
М
Н
р
J j
_'Г'“
5.9-rasm. Tayanch nuKtalar geografik 
koordinatalarini tanlash jarayoni
5.10-rasm. Tayanch 
nuKtalar 
to’Fri 
burchakli koordinatalarini tanlash 
jarayoni
96


Eslalma: К о'risk oynasidagi tasvirning masshtabi "+"va 
tugmalari orqali
о ’zgartiriladi. Masshtabni kattalashtirib, tayanch nuqtalarini katta aniqlikda 
belgilashga yerishish mumkin. Rastrii tasvir "aylantirish chizg’ichi" (lineyka 
prokrutki) yordamida xarakatlantiriladi.
Agar tayanch nuqtalar koordinalasiga o’zgartirishlar kiritilishi kyerak bo’lsa 
(ro’yxatga olishning juda katta xatoligi tufayli), tasvimi "Ro’yxatga olish" 
"Registrastiya izobrajeniya" dialogini yuqori qismidagi nuqta xaqida (to’g’risida) 
yozuvni tanlab, rastrdan boshqa nuqta tanlanadi yoki tanlangan nuqtaning 
geografik koordinatalarini aniqlash qayta bajariladi. Agar tayanch nuqtalar puxta, 
bejirim qilib, joylashtirilgan bo’lsa, M aplnfo rastmi yoyiltirmasdan va burmasdan 
ko’rsatadi. Vektorli ma’lumotlar qo’shilganda M aplnfo rastr va vektor 
qatlamlarining o’zaro to’g’ri joylashishini ta’minlaydi.
Rastrlangan tasvimi bir marta ro’yxatlagan ma’qul, chunki keyingi marta 
rastrii tasvir fayli Maplnfonmg istalgan boshqa jadvallari kabi ochiladi.
Ro’yxatlangan rastrii tasvimi ochish uchun:
1. "Jadvalni oching" "Otkrbit tablistu" faylini tanlang.
2. Dialogda ko’ringan ro’yxatdan TAV-fayl (ro’yxatlanish jarayonida tayanch 
nuqtalarga egali fayl) jadvalini tanlang (masalan: < 0 ’zbekiston TAV > yoki < 
Samarqand tab>ni)
3. Jadval turini o’zgartirishsiz qoldiring, chunki kartaga yozish vaqtida 
M aplnfo (TAV-fayl) o’z jadvallarini o’qishga qulay bo’lgan fayl shaklda yaralgan 
edi.
4. "Ochilsin" "Otkrbit" ni bosing. M aplnfo rastrlangan tasvirga ega bo’lgan 
jadvallami ochadi va uni monitor oynasida ko’rsatadi.
Eslatma: Agar "Ochilsin" "Otkrbit" tugmasini bosganda monitor ekranida 
rastrii tasvir ko’rinmasa, "Qatlamlarni boshqarish" dialogiga kirib "Jixozlash" 
"Oformlenie" yozuviga strelkani keltirib, sichqoncha tugmasini bosib, monitor 
oynasidagi "Chegarada ko’rsatish" "Pokazuvatpredelax" bayroqchasini olib 
tashlash kyerak.
97


Koordinatalar tizimida metrlarni o’matish uchun, masofalarni kilometrlarda, 
maydonlami esa kv. km larda o’lchash zarur. Buning uchun "Karta — Rejimlar" 
"KartaRejimbi" menyusiga kiriladi va dialogning kyerakli joylarida 
parametrlaming ko’satkichlari belgilanadi.
5.6. 
Vektorli kartalar bilan ishlash. Kartaning geografik asosini tuzish, 
uni taxrir qilish
GlS-texnologjyasidan foydalanishda opyerator birinchi navbatda monitor 
ekranida xosil qilingan va ko’rish imkoni bo’lgan skanirlangan tasvimi oladi, ya’ni 
raqamlanishi kyerak bo’lgan kartografik ma’lumotlami. Raqamlash — rastrli 
tasvimi vektor ko’rinishiga o’tkazish va u orqali raqamli kartalar tuzish, mavzuli 
kartalar qatlamlarini yaratish, demakdir. Bunday xolda kartografik genyeralizastiya 
ishlari digitalizastiya (mexanik raqamlash) jarayoni bilan birga olib boriladi.
Kartalar tuzishning GIS-texnologiyasi nafaqat mavzuli kartalar qatlamini 
yaratish, balki ulami taxrir qilishni xam ko’zda tutgan. Qatlamlami sodda qilib 
tushuntiradigan bo’lsak, ular oq shaffof varaqlar to’plami shaklida bo’lib, xar 
birida geografik asos ob’ektlari (gidrografiya, axoli punktlari, ma’muriy 
chegaralar, yo’llar va boshqalar) aloxida-aloxida tasvirlanadi, bundan tashqari, 
kartaning maxsus mazmuni elementlari xam ifodalanilishi mumkin. Bir-birining 
ustiga joylashgan bunday shaffof varaqlar kartografik tasvimi xosil qiladi.
Qatlamlami raqamlash ba’zi xususiyatlarga ega. Kartaning mazmunli 
elementlarini raqamlashda, xar bir element ichidagi nim qatlamlami farqlash zarur, 
ya’ni:
A) yuza (maydon ko’rinishdagi ob’ektlar);
B) yoy (yoy ko’rinishdagi ob’ektlar);
V) nuqta (nuqtali ob’ektlar).
98


Masalan: gidrografiya elementlarida yuza - ko’llar, suv omborlari; yoy —
daryolar; nuqta — minyeral suv va shunga o’xshash boshqa ob’ektlar. Shunday 
qilib, bir emas balki 3 ta raqamli gidrologik qatlam — gidroyuza, gidroyoy, 
gidronuqta (xar bir muayyan xolatda bittadan to o’ntagacha) yaratish mumkin. 
M aplnfo shunday xar bir qatlamda bir necha turdagi ob’ektlami (jumladan, matnni 
xam) saqlashi mumkin. M aplnfo GISida raqamlash ishlari quyidagi standart 
qurollar orqali olib boriladi:
j ^. j
“Tarmoqni qo’shish” "Dobavit uzel" — shakl rejimiga tarmoq
qo’shiladi.
“Yoy” — ellips va aylanalar chiziladi.
|| 
“Ellips va aylanalar” chiziladi.
“Chiziq” — to’g’ri chiziqlar chiziladi.
“Chiziqning ko’rinishi” "Stil linii" — chiziqli 
ob’ektlaming
... 
к
shakli, rangi va qalinligi tanlanadi.
“Yuza” “Poligon” (ko’p burchakli) — to’g’ri chiziqlar bilan 
chegaralangan byerk yuzalar xosil qilinadi.
“To’g’riburchak” “Pryamougolnik” — to’g’riburchaklar va 
kvadratlar chiziladi.
“Siniq chiziq” “Poliliniya ” — siniq chiziqlar xosil qilinadi.
“Yuzaning ko’rinishi” “Stil oblasti” — yopiq yuzani shtrixlash, 
rang berish va yuzaning shaklini tanlash ishlari bajariladi.
“Shakl” 
“Forma” 

ob’ektning 
tarmoqlarini 
surish 
(xarakatlantirish), tarmoq qo’shish va uni olib tashlash imkonini 
byeradi.
99


jjjT] 
“Yoysimon to’g’riburchak” “Skruglyonnuy pryamougolnik"
yoysimon burchakli to’g’riburchaklar va kvadratlar yaratiladi.
V, 
“Belgi” “
S i m v o l
 — nuqtaviy ob’ektlar joylashtiriladi.
“Belgining ko’rinishi” “Stil simvola" — nuqtaviy ob’ektlarning 
belgisi, o’lchami, rangi va shakli tanlanadi.
“Matn” “Tekst” — karta yoki xisobotlarda matn va yozuvlar 
joylashtiriladi.
Matn ko’rinishi Stil teksta — matnli ob’ektlar uchun shrift, uning 
o’lchami, shakli va rangi tanlanadi.

Download 4,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   48




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish