G e o a X b o r o t t I z I mi va t e X n o L o g I y a L a r I

24

---

2-bob bo’yicha nazorat savollari
1. Geografik axborot tizimining asosiy tushunchalari nimalardan iborat?
2. Zamonaviy GIS nima?
3. 
AlbyerR.
GISga qanday ta’rif byeradi?
4. 
ByerryJ., Clarce K.C.
GIS nimani anglatadi?
5. 
KoshkarevA V., Langeforce B.
GISni qanday ta’riflaydi?
6. 
Lillecand P., Mas.Donald C.L.,
Grain I.K. tomonidan GISga qanday ta’rif 
byerilgan?
7. 
Tikunov V.S., Trofimov A.Miami
GIS ta’rifini ayting?
8. GIS maqsadiga ko’ra qanday yo’nalishlarga bo’linadi?
9. Bugungi kunda GISni qo’llayotgan soxa va tarmoqlar sifatida qaysilarini 
keltirish mumkin?
10. GISda qanday maxsus qidiruv tizimi mavjud?
11. GIS asosiy ilm va texnologiyalarga tayanib, qanday soxalar fanlari bilan 
yaqin aloqada?
25

---

3-BOB K ARTOGRAFIK M A ’LUM OTLARNI T O ’PLASh, 
SAQLASh VA QAYTA ISHLASH
3.1. G rafikli m a’lum otlarni kom pyutyerda tasvirlash prinstiplari
Joy ob’ektlari, real borliq xodisalarining komponentlari va tizimlari faqatgina 
raqamli ko’rinishda bo’lmay, balki ulami GISda qayta ishlanishi mumkinligi 
xaqida so’z yuritilgan edi. GIS bir-biridan tubda farq qiladigan vektor va rastrli 
m a’lumotlar bilan ishlashi mumkin.
Rastrli shakl - bu grafikli ma’lumotlaming (karta, surat) matristali sonlar 
bilan ifodalangan ko’rinishi. Bunda tasviming xar bir elementi kod bo’lib, u ushbu 
tasvir rangining yorqinligi bilan ifodalangan ko’rinishi xisoblanadi.
Vektorli shakl - bu ob’ektlar joylashishi, tashqi chegarasi, ob’ektga tegishli 
bo’lgan nuqtalarning koordinatalari yig’indisi bilan ifodalangan ko’rinishidir.
Bu ikki shakl o’zlarining afzallik va kamchilik tomonlariga ega, shunga 
qaramasdan ular bir-birini doimo to ’ldirib boradi.