|
Sinf taxtalariga qo4yiladigan giglyenik talablar
Sinflardagi taxtalar asosan ikki xilgi devorga o ‘matilgan taxtalar va
k o ‘chma taxtalarga bo‘linadi. Taxtadagi yozuv hammaga ko 4rinishi uchun
oxirigi qatordagi partalarga yoki stollarga nisbatan oraliq ko‘pi bilan 8-
9 m bo4lishi kerak. Bunday masofada sinf taxtasiga yozilganlarni o 4quvchi
yaxshi k o ‘radi.
Sinf taxtalarining yuzasi yaltiramaydigan, silliq, jigar rang yoki to 4q
yashil tusdagi linoleum, renin, yo bo‘lmasa plastmassadan tayyorlanadi.
Taxtaning pastki cheti partalar balandligidan sal yuqorirok (poldan
hisoblanganda 85-95 sm balandlikda) b o 4lishi kerak. Yaxshi k o 4rinib
turadigan bo'lishi uchun taxtalar tepasiga qo'shimcha chiroq o ‘rnatish
ham mumkin.
Jismoniy tarbiya darslariga qo‘yilgan gigiyenik talablar
M aktabdagi jism oniy tarbiyani to ‘g ‘ri tashkil etish o ‘sayotgan
organizm ga h ar tom onlam a ijobiy t a ’sir k o 'rsa ta d ig a n xilm a-xil
vositalardan foydalanishni ko'zda tutadi. Bundan o'quvchilarning yoshga
aloqador anatomik-fiziologik xususiyatlarini, salomatligi va jismoniy
tayyorgarlik darajasini hisobga olish muhim ahamiyatga ega.
M ehnat va jismoniy m ashqlar deyilganda birinchi galda jismoniy
rivojlanish m aqsadida qo 'llaniladigan har xil shakldagi h arak atlar
tu sh u n ilad i.
H a ra k a t fao llig in in g chek lan ishi gipokineziya
«gipodinamiya»ga olib keladi, bunda harakat apparati, degativ nerv
sistemasi, qon aylanishi va boshqalardan o ‘zgarishlar foyda qiladigan
umumiy morfologik va funksional yetishmovchiliklar ro'y beradi. Ayni
vaqtda aqliy va jismoniy mehnat qobilyati pasayib, odam tez charchab
qoladi, organizmning tashqi muhitning zararli ta ’sirotlariga qarshiliga
susayib ketadi, bu keyinchalilc yurak tomir va asab sistemasi, nafas va
hazm a ’zolarida kasalliklar paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin.
Agar taraqqiyoti m unosabati bilan gipokineziyaning oldini olish
m asalasi ayniqsa dolzarb b o 'lib qoldi. Jism oniy tarb iy a va sport
275
www.ziyouz.com kutubxonasi
harakatsizlik o ‘rinini to'ldirish vositasi bo‘lib xizmat qiladi. Bu o'rinda
O 'zbekiston Respublikasi Oliy kengashining «Jismoniy tarbiyani va
sportni taraqqiy ettirish», to ‘g 4risida 14/1-1992-yilda chiqargan qarori
muhim ahamiyatga ega.
Jismoniy mashqlar butun organizmga o ‘ziga xos ijobiy ta ’sir ko'rsatib,
tash q i m uh itn in g tu rli no qu lay o m illariga, m asalan , b aro m e trik
bosimining o ‘zgarib turishi, kislorod yetishmovchiligi, b a ’zi zaharli
moddalar va yuqumli kasalliklarga chidamligini oshiradi.
0 ‘quvchilarning mehnati asosan aqliy mehnat hisoblanganligidan
jismoniy mashqlarning asabiy-ruhiy zo‘riqishlarini bartaraf etishini hisobga
olish kerak. Aqliy ishni jismoniy ish bilan navbatlashtirib olib borish
natijasida charchagan hujayralarning energetik sarfi o 4rni tez to ‘ladi.
Jismoniy tarbiyada maktab shifokori yetakehi o 4rin tutadi, u maktab
o ‘quvchilarini tibbiy tekshiruvdan о 4 tkazadi, jismoniy tarbiya o'qituvchisi
va ota-onalar bilan bamaslahat ishlaydi.
O'quvchilarni tibbiy guruhlarga taqsimlash joriy o ‘quv yilining oxiri,
yangi o'quv yilining boshiga kelib tugallanishi kerak. 0 ‘quv yili boshida
endi taqsimlab chiqilgan guruhlarga qo‘shimcha tuzatishlar kiritiladi,
xolos. Tibbiy tekshiruvning natijalari va jismoniy tayyorgarlik to'g'risidagi
m a’lumotlarga qarab o'quvchilar tibbiy nuqtai nazardan asosiy, tayyorlov
va maxsus guruhlarga bo‘linadi.
Asosiy guruhlarga sog‘ligidan deyarli o'zgarishlar bo‘lmagan Jismoniy
tayyorgarligi yaxshi bo'lgan, ya’ni yugurish, sakrash, tirmashib chiqish
va b osh q alard an o 'rta c h a va yuqori k o 'rsa tk ic h larg a erishadigan
o ‘quvchilar kiritiladi. Bu guruh o ‘quvchilari jismoniy tarbiyaga doir to ‘la
dastur talablarini bajaradi, sport bilan shug'ullanib, har xil jismoniy
tarbiya tadbirlarida ishtirok etadi, bolalar, o ‘smirlar sport maktabiga
kirishga yoki keyinchalik turli musobaqalarda qatnashishga aloqador sport
mashqlari bilan shug‘ullanishga tayyor bo'ladi.
Tayyorlov guruh a ’zolari salomatligida arzimas o ‘zgarishlar bo‘lgan
jismoniy rivojlanish va jismoniy tayyorgarlik jihatidan orqada qolgan
o ‘quvchilardan iborat bo ‘ladi. Bu guruhga kiradigan o'quvchilar sport
mashqlari va musobaqalarga qo'yilmaydi. Jismoniy tarbiya me’yorlarini
topshirish ular uchun shart emas. Snaryadlarda bajariladigan mashqlar,
yugurish, sakrash cheklanadi. Bir qadar zo'riqishni talab qiladigan
mashqlar o'quvchilarga og'irlik qiladi. Ularga m aktab mashg‘ulotlari
orasidagi tanaffuslarda va darslardan tashqari vaqtda o ‘ynaladigan
276
www.ziyouz.com kutubxonasi
serharakat o 4yinlar va umumiy jismoniy tayyorgarlik seksiyalaridagi
boshqa qo 4shimcha mashg4ulotlar tavsiya etilmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
