G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I


bet153/202
Sana16.06.2022
Hajmi
#676128
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   202
Traxeya va bronxlar. 
Traxeya yarim halqa shaklida 16-20 ta elastik 
to g ‘aylardan tuzilgan b o ‘lib, bu to g ‘aylar halqasim on boylam lar 
yordamida bir-biriga birikkan. K atta odamda traxeyaning uzunligi 13 
sm. Traxeyaning silliq pardasi hiqildoqnikiga o ‘xshydi, lekin burmalar 
bo‘lmaydi. Tarxeya o ‘ng va chap bronxlarga bo‘linadi. Bronxlar yana 
bir necha marta tarmoqlanadi bronxlar daraxtini hosil qiladi. Bronxlar 
o ‘pkaga kirib, uning ichida davom etadi va ikkilamchi, uchlamchi va 
bronxlar hosil qilib tarmoqlanadi. So‘ng bronxlar kengayib, alveola bilan 
tugaydi.
0 ‘pkalar. 
0 ‘ng va chap o ‘pka k o ‘krak qafasining beshdan to ‘rt 
qism ini egallab turad i. H ar bir o ‘pka alohida seroz p ard a ichida 
joylashgan bo‘lib, u plevra xaltasi pardasi deb ataladi. H ar qaysi o ‘pkani 
chuqur egatlar bo‘laklarga bo‘ladi. 0 ‘ng o ‘pka uch bo‘lakka, chap o ‘pka 
ikki bo‘lakka bo‘linadi. 0 ‘pkaga kirgan bronxlar tarmoqlanib, diametri 
1 mm li bronxiolalar hosil qiladi. Bular tarmoqlanib oxirgi bronxiollarni 
hosil qiladi. Oxirgi bronxiollarning uchi pufakchalar-alveolalar bilan 
tugaydi. Alveoli ar 400-500 millionta bo‘lib, ularning umumiy sathi 60- 
120 m2 gacha у etadi. Alveollar juda ko‘p kapilyar qon tomirlari bilan 
o ‘ralgan. Ular orqali qon va havo orasidagi gazlar almashinuvi sodir 
b o ‘ladi. H ar bir o ‘pkaning vazni 500-600 g keladi. 0 ‘pkalar ustki 
tom ondan serroz parda plevra bilan o ‘ralgan b o ‘ladi. Bu parda ikki 
qavatdan iborat b oiib , ichki visseral tashqisi pariyental qavat deyiladi. 
Ichki parda o ‘pkaga yopishgan b o ‘lib, tashqi parda k o ‘krak qafasi 
devoriga yopishgan bo ‘lib, pardalar orasida 1-2 ml suyuqlik boiadi.
Nafas fiziologiyasi
Nafas olish va nafas chiqarishning bir maromda almashinib turishi 
nafas akti deb a ta la d i. O soyishta nafas o lin g an p ay td a tash q i 
qovurg‘alararo muskullar, diafragma va k o ‘krak qafasini kengaytiradigan 
nafas muskullari qisqaradi, shuning natijasida plevra ichidagi bosim 
kamayib, o ‘pkaning kengayishi uchun sharoit yuzaga keladi. Shu vaqtda 
atmosfera havosi havo o ‘tkazuvchi yo‘llar orqali kirib, alveolalalarni 
toidiradi. Nafas olish nafas harakatlarining bir daqiqadagi soni nafas 
tezligi deb ataladi. Nafas tezligi erkaklarda 16 ta ayollarda 18 ta bo‘ladi.
239
www.ziyouz.com kutubxonasi


Nafas ikkita tashqi va ichki nafas olishga boiinadi. Tashqi nafas olish 
deb o ‘pka bilan qon o ‘rtasidagi gaz almashinuviga aytiladi. Ichki nafas 
olish yoki t o ‘q im a lar aro n afas olish deb, h u ja y ra la rd a m o d d a 
alm ashinuvini t a ’m inlovchi t o ‘qim alar bilan qon o 'rta s id a g i gaz 
almashinuviga aytiladi.
Tashqi muhitdan olinayotgan nafas havosida 20,95% kislorod, 0,03- 
0,04% karbonat angidrid gazi, 79,02% azot, 0,47% suv parlari b o iadi. 
Nafas bilan chiqarilgan havo tarkibida esa 16,3% kislorod, 4% karbonat 
angidrid, 79,1% azot b o ia d i. H avoda kislorod m iqdori asosan bir 
me’yorda saqlanadi, yuqori balandlikda biroz o ‘zgaradi.
Odam nafas olayotganda havoda CO0 miqdorini 2-3% qadar ortishiga 
chiday oladi. A garda C 0 2 m iqdori 4-5%ga yetsa, odam ning yurak 
qisqarishi tezlashadi, bosh og'riydi, qusadi, hushidan ketishi mumkin. 
Odam uchun ayniqsa C 0 2 gazi nihoyatda zararli b o iib hisoblanadi.
Daqiqalik o'pka ventilyatsiyasi deb bir daqiqada nafasga olinadigan 
havo miqdoriga aytiladi. Bu hajm 1 daqiqadagi nafas harakatlari soniga 
ko'paytirilgan nafas hajmiga teng.
0 ‘pkaning hayotiy sigim i deb oldin chuqur nafas olib turib, keyin 
nafas chiqarish mumkin b o ig a n havo miqdoriga aytiladi. Bu bir marta 
nafas olgandagi o ‘pkaning hajmidir. Uni spirometrda oichanadi.

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   202




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish