G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

Geliogen tezlanish nazariyasi 
- m uallifi d o k to r K ox (1935), uning 
n a z a riy a sig a k o ‘ra , o 's is h n in g te z la n ish in i c h a q iru v c h i b irla m c h i 
q o ‘z g 'a tg ic h q u y o sh h iso b la n a d i. Y a x sh i tu rm u s h s h a ro itla ri va
41
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yoritilganlik, ochiq havoda uzoq m uddat bo'lish, kaloriyali ovqatlanish, 
bola organizmini D vitamini bilan t a ’minlanganligi, akseleratsiya sodir 
bo'lishiga yordam beruvchi om illar hisoblanadi. Lekin, ushbu nazariya 
shahar va qishloq bolalari, yaxshi va kam t a ’m inlangan oilalardagi bolalar 
o'rtasidagi rivojlanish tezligi darajasidagi farqlanishni tushuntira olmaydi.
Lentsning alimentar nazariyasi. 
Lents bildirgan fikrga k o 'ra, oxirgi 100 
yil davom ida AQSh va Y evropa m am lakatlarida go'sht va yog'ni iste’mol 
qilishning ortishi rivojlanishni tezlashishga olib kelgan asosiy sababdir. 
O qsillar va y o g 'larn in g alcseleratsiyani chaqiruvchi t a ’siri Lentsning 
fikricha gipofiz va qalqonsim on bezning ishtirokida amalga oshiriladi. 
Lekin, tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, antropom etrik ko'rsatkichlarning 
k attalashishi ushbu m ahsulotlarni iste’m ol qilishga nisbatan ortiqdir. 
Ik k in ch i ja h o n u ru sh i p a y tid a va u n d a n keyingi d a v rd a s h a h a r va 
qishloqda yashovchi bolalar bir xil ovqatlangan, ayrim hollarda qishloq 
bolalari yaxshiroq ovqatlanganlar, lekin shunga qaram asdan shaharlik 
bolalar yirilcroq bo'lganligi aniqlangan. Dem ak, ovqatlanish m uhim omil 
bo'lgani bilan akseleratsiyaning yagona sababi sifatida qaralmaydi. Olovli 
Yer aholisi orasida «Опа» deb nom langan qabila bo'lib, ularning bo'yi 
175 sm, boshqasi Y axgan nom li q ab ilalarn in g b o 'y i esa 158 sm dan 
oshmaydi. U shbu ikkala qabila bir xil klim atik sharoitlarda yonm a-yon 
yashaydilar va ovqatlanishida ham kam farqlanadi.