G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

partalar bilan devor orasidagi masofa 50 sm, oxirgi parta bilan doska 
orasidagi m asofa 7-8 m qilib joylashtiriladi. 0 ‘quvchilarni partag a 
o'tqazishda bo'yidan tashqari sog4lig4i, k o 4rish, eshitish organlarining 
xususiyatlari ham e’tiborga olinadi. Yaqindan ko'radigan bola, garchi 
bo4yi baland bo4lsa ham, oldingi partaga o ‘tqazilishi kerak. 0 ‘quv yili 
davom ida deraza yonida o 4tira d ig a n o 'q u v c h ila r joyi 2-3 m arta 
almashtiriladi. Bu doimo bir tomonga qarab doskadan ko'chirish yoki 
ko4rgazmali qurollarni ko4rishmning oldini oladi.
Hozirgi vaqtda ko'p maktablarda vangi parta nomerlari (GOSTlari) 
qo4llaniladi. Bular А, В, V, G, D deb belgilanadi. H ar bir partaning 
suyanchig'ida parta nomeri va shu partada o'tirishi mumkin b o 4lgan 
o 4quvchining bo4yi yozib qo4yiladi. Bola partada to'g'ri, boshini oldinga 
bir oz egib o'tirishi, bel sohasi parta suyanchig'iga tegib, tizza bo4g4imidan 
100-110° ga bukilib turishi kerak.
Sinf partalari va stol, stullarni akslanish koef-fitsiyenti 35% dan 50% 
gacha bo'lgan ranglarda bo'yash tavsiya etiladi. Parta, stollar och kulrang, 
daraxt rangi yoki boshqa ochroq rangga bo4yaladi.
Bolalarning antrometrik belgilarini hisobga olib partalarga o 4tkazish 
ularni faqatgina to 4g4ri rivojlanishiga ta ’sir qilib qolmay, ish qobiliyatini 
ham oshiradi.
M aktabda fizika, ldmyo, biologiya kabinetlari bir yoki ikki o 4rinli 
stol va stullar bilan jihozlanadi. Stol usti sintetik-gigiyenik mato bilan 
qoplangani yaxshi, uning sathi har bir o 4quvchi uchun 60-65 sm2, 
balandligi 72-75 sm bo'lib, uch qator qilib joylashtiriladi. Ular orasidagi 
masofa 60-70 sm dan kam bo4lmasligi kerak. Stol elektr shtepsellari, gaz 
va suv bilan jihozlanadi, havoni tozalab turish uchun o 4ziga havoni 
to rtu v c h i elektr m o to r o rq ali h a ra k a tg a keluvchi sh am o llatg ich
o'rnatiladi.
Sinf xonasi va o 4quv xonalarida oldingi qator partalarga past bo4yli, 
orqa qatorga esa baland bo4yli o 4quvchilar o 4tkaziladi.
Eshitish qobiliyati pasaygan o'quvchilar, ya’ni o ‘rtacha tovushni 2-4 
m dan, sekin tovushni 0,5-1 m dan zo4rg4a eshitadigan o'quvchilarni 1-2 
qatordagi devor tomondagi partalarga o 4tkaziladi.
K o ‘zi xira o 4quvchilarni bo4yining uzunligidan q a t’i nazar birinchi 
qatordagi derazaga yaqin partalarga o'tqaziladi. Agar ko 4zoynalcda yaxshi 
ko 4rsa, bo'yiga to 'g 4ri keladigan qatordagi partaga o'tirishi mumkin.
274
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

0 ‘quv yilining boshida o'quvchining bo‘y uzunligi, ko‘rish quvvati, 
eshitish qobiliyati, parta raqami sinf jurnalining maxsus betiga yozib 
qo‘yilishi kerak.