G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

j
Fosfatidlar 
organizmda, jigar va qonda qisman sintezlanadi. O'simlik 
moyi, tuxum, sariyog4 kabi yog4 moddalar fosfatidlar manbai hisoblanadi.
Ko‘p to6yinmagan yog6 kislotasi (KTYoK) 
- linol, linolen, araxidon 
organizmda sintez bo4lmaydigan, hayot uchun zarur bo4lgan moddalardan 
bin. Biriktiruvchi to 4qima va hujayra qobig4ining hosil bo4lishi linolen 
m oddasiga bog4liq. K T Y oK qon tom ir devoriga ta ’sir qilib, uning 
elastikligini oshiradi, o 4tkazuvchanligini kamaytiradi va organizmning 
him oya ku ch in i o sh irad i. B o la la rd a g i K T Y o K ga b o 4lgan ta la b
kattalarnikiga nisbatan k o 4p, masalan, katta yoshdagilarda K TY oK
kunlik m e’yori ratsiondagi kunlik kuch qiym atining 1% ni tashkil 
qiladigan bo4lsa, bolalarda 2% dan kam bo4lmasligi zarur. 0 4simlik yog4i 
KTYoKning asosiy manbai hisoblanadi. Ovqatlanishni to 4g4ri tashkil 
qilishda ratsion tarkibiga paxta, k u ngaboqar, hayvon va o 'sim lik 
yog4larini to 4g4ri taqsimlash maqsadgamuvofiqdir. O'simlikyog4i miqdori 
6 yoshgacha bo4lgan bolalar ovqatida 6-12 g, boshlang4ich sinf bolalari 
ovqatida 20 g, o4smirlar ovqatida 25 g bo4lishi kerak. Kunlik ratsiondagi 
yog4 miqdorining energetik qiymati yosh bolalarda 40-50%, m aktab 
yoshidagilarda 30% ni tashkil qilishi lozim. Yog4 miqdorining ovqatda 
k o 4payib ketishi moddalar almashinuvini izdan chiqarib, o 4sishga salbiy 
ta ’sir ko4rsatadi. (M.N. Ismoilov). Yog4larga bo4lgan ehtiyoj 5-jadvalda 
ham k o 4rsatilgan.
Uglevodlarning ahamiyati. 
U glevodlarning fiziologik aham iyati 
ularning energetik xususiyati bilan aniqlanadi. H ar qanday fiziologik 
holatda uglevodlarga bo'lgan ehtiyoj ko 4proq. Uglevodlar hujayra va 
to 4qima tarkibida bo4lib, plastik va kuch rolini bajaradi. Hujayralar va 
to 4qimalararo moddalar murakkab uglevodlardan iborat.
Miya yarim sharlarining to 4g4ri vazifa bajarishi, muskul ishi, jigar va 
buyrakda boruvchi murakkab reaksiyalar uglevodlar hisobiga amalga 
o sh a d i/ Qisqa vaqt ichida oz m iqdorda qon tark ib id ag i glyukoza 
miqHorining o 4zgarishi nerv sistemasiga bog4liq bo4lgan organizmdagi 
bir qancha funksiyali buzilish bilan nam oyon b o 4ladi. U glevodlar 
organizmda turli ko4rinishda oddiy monosaxaridlar, disaxarid, polisaxarid, 
erkin holatda, qolaversa lipid, mikroelementlar va oqsillar bilan murakkab 
komplekslar hosil qilgan holda uchraydi.
202
www.ziyouz.com kutubxonasi

---