G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I


Qizlarda jinsiy bezlarning endokrin funksiyasi


bet106/202
Sana16.06.2022
Hajmi
#676128
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   202
Qizlarda jinsiy bezlarning endokrin funksiyasi. 
Ayol jinsiy bezlari 
tu x u m d o n d ir. T u x um d on ju f t org an b o 'lib , k ichik c h an o q d a 
b ach a d o n n in g ikki y o n id a jo y lash g an . K a tta yoshli a y o lla rd a
tuxumdonning uzunligi 3-4 sm, eni 2-2,5 sm, qalinligi 1-1,5 sm, vazni 5- 
8 g bo'ladi. Tuxum don uchta asosiy funksiyani bajaradi: generativ 
funksiyasi urug'lanishga qodir bo'lgan jinsiy tuxum hujayralarni ishlab 
chiqarish, follikullarni yetishtirish, sariq tanani hosil qilishdan iborat; 
vegetativ funksiyasi o'sish jarayonlarini ta ’minlashdan iborat va gormonal 
yoki endokrin funksiya.
Tuxumdonning gormonal funksiyasi ikkita gormon - estrogen va 
progesteron ishlab chiqarishdan iborat. Estrogen bachadon, qinda 
menstrual (hayz ko'rish) siklda kuzatiladigan siklik o'zgarishlar yuzaga 
kelishiga yordam beradi. Progesteron, ya’ni sariq tana gormoni bachadon 
endometriysiga ta ’sir ko'rsatib, unda ro'y bergan homiladorlikda zarur 
bo'lgan m a’lum o'zgarishlarni keltirib chiqaradi. Tuxumdonlar faoliyatiga 
gipofizning gonadotrop gormonlari ta ’sir qiladi.
Qiz bolada normal jinsiy rivojlanish, odatda, 11-12 yoshdan keyin 
boshlanadi. Xuddi shu yoshda tuxumdonlar ancha kattalashadi. 13-15 
yoshlarga kelib ay o llarnik ig a yetadi. B iror zararli omil t a ’sirida 
tu x u m d o n larn in g en d o k rin fu n k siyasi buziladi. T u x u m d o n lar 
funksiyasining yetishmovchiligida qiz bolalarning jadal o'sishi kuzatiladi, 
ayniqsa oyoq-qo'llar o'sib ketadi. Hayz ko'rish, ayollarga xos ikkilamchi 
jinsiy belgilarning rivojlanishi kechikishi mumkin. Kasallikning sababini
166
www.ziyouz.com kutubxonasi


faqat shifokor to 'g 'ri aniqlaydi. Bu biror yuqumli kasallikda tuxumdon 
to'qimasining m a’lum zararlanishiga ham, gipofizning tuxumdonlarga 
y etarlic h a t a ’sir k o 'rsa tm a slig ig a ham b o g 'liq b o 'lish i m um kin. 
Tuxumdonlarning xromosomalar tarkibi buzilishi bilan bog'liq bo'lgan 
kasallik ham uchraydi. Bunday kasallikda jinsiy xromosoma bo'lmaydi. 
Bu kasallikda pakanalik bilan birga infantilizm (jinsiy organlarning chala 
yetilishi)ning o'ziga xos belgilari rivojlanadi. Bu kasallikda tuxumdonlar, 
odatda, butunlay bo'lmaydi. Operatsiya qilinganda, ularnnng o'rnida 
rudimentlar tortm alar topiladi. Bu tortmalar biriktiruvchi to'qim adan 
iborat bo'ladi.
Tuxumdonlar endolcrin funksiyasining kuchayishi bilan gormonal -
faol o'sma rivojlanishi mumkin. Bunda jinsiy rivojlanish erta boshlanadi, 
qizlar erta hayz ko 'ra boshlaydi. Shunday hodisa ro'y bersa, iloji boricha 
barvaqt shifokorga borish zarur.

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   202




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish