G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I


Nerv sistem asining aham iyati



Download 9,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/201
Sana13.06.2022
Hajmi9,92 Mb.
#661588
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   201
Nerv sistem asining aham iyati
Nerv sistemasi asosan tashqi m uhitdan, ichki organlardan keladigan 
turli axborotlarni qabul qiladi va ularni m arkaziy nerv sistemasiga yetkazib 
beradi. N erv sistemasi organizm dagi barcha organlarni bir-biri bilan 
b o g ia b , organizm ning bir butunligini t a ’m inlaydi. Organizm ni tashqi 
m uhit bilan bog'laydi, ham da uni tashqi m uhitga m oslashtiradi. Nerv 
sistemasi yordam ida atrof-m uhitdan turli signallar qabul qilinadi, ular 
analiz va sintez qilinib, turli reaksiyalar bilan javob qaytariladi. Nerv 
siste m a si ic h k i s e k re ts iy a b e z la rid a is h la b c h iq a r ila d ig a n tu rli 
gorm onlarning qon orqali organizmga ko 'rsatadigan ta ’sirini, m oddalar 
alm ashinuvini boshqarib turadi, o'sish, rivojlanishga ta ’sir etadi. Bundan 
tashqari, nerv sistemasining oliy b o iim la rid a ruhiy funksiyalar am alga 
oshiriladi. Id ro k etish, fikrlash va hok azo lar oliy nerv faoliyati bilan 
boshqarib turiladi.
N erv tizimini nerv hujayralari va nerv tolalari tashkil qiladi. Nerv 
h u jay ralari neyron deb atalad i. N ey ro n lar k a tta kichikligi va shakli 
jihatidan har xildir. H ar bir neyronning tanasida bir talay kalta shoxlangan 
o'sim talar-dendritlar va bitta shoxlaimiagan uzun o'sim ta - akson bor. 
N eyronlar tashqi tom ondan maxsus parda - m em brana bilan qoplangan. 
Nerv hujayralarining tanalari va ularning dendritlari to 'p lan ib kulrang 
m oddani uzun o'sim ta akson esa maxsus miyelin pardasi bilan qoplanib 
oq m oddani hosil qiladi.
N erv sistem asi m ark aziy (bosh va o rq a m iya), p eriferik (ch etd a 
joylashgan) nervlar, ularning oxirgi apparatlaridan tashkil topgan qismlarga 
b oiin adi. M arkaziy nerv sistemasida nerv hujayralari (neyron tanalarining) 
m arkazlari bor. Nerv sistemasining periferik qismi asosan nervlardan, y a ’ni 
tolalar b o g iam id an iborat bo'lib, bu tolalarning tanasi (nerv hujayrasi) 
nerv sistemasining markaziy qismida joylashgan. Periferik nevr tizimiga orqa 
m iyadan chiqadigan 31 juft sezuvchi, harakatlantiruvchi nerv tolalari, bosh 
m iyadan chiqadigan 12 juft nervlar, ham da um urtqa pog'onasi atrofida va 
ichki organlarda joylashgan nerv tugunchalari kiradi.
N erv sistem asi shartli ravishda ikkiga; som atik va vegetativ nerv 
sistemasiga b o iin a d i. Skelet m uskullarini va b a ’zi ichki organlarini (til, 
hiqildoq, halqum va hokazolarni) ta ’m inlab turadigan nervlar som atik
50
www.ziyouz.com kutubxonasi


nervlar deb nom lanadi. Som atik nerv sistemasi, asosan, organizmni tashqi 
m uhit bilan bog4laydi va skelet m uskullari harakatini boshqaradi.
Vegetativ nerv sistemasi ichki organlarni (me’da, ichaklar, nafas olish, 
siydik tanosil organlarni, ichki sekretsiya bezlari, teri, yurak va qon 
tomirlarni) nerv bilan ta ’minlaydi.

Download 9,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   201




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish