G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

Vitaminlarning ahamiyati. 
Vitaminlar ham yogiar, oqsillar, uglevodlar, 
t
mineral tuzlar, suv kabi organizm uchun zarur bo ig an oziqa moddalardan 
j
hisoblanadi. R usolim iN .I. Lunin (1853-1938) 1880-yilda organizm uchun 
zarur b o ‘lgan m odd alard an biri vitam inlar ekanini birinchi b o ‘lib 
isbotladi. 1912-yilda K.Funk tomonidan ular vitaminlar deb nomlandi. 
(vita - hayot degan m a’noni anglatadi). Vitaminlarning 40 dan ortiq turi 
bo'lib, ular organizmning o ‘sishiga, m odda alm ashinuviga, im m un/ 
holatiga, yurak-qon tomir, nerv tizimining ish faoliyatiga ta ’sir ko'rsatadi/ 
Agar biror vitamin organizmga mutlaqo kirmasa avitaminoz, yetehrrm a 
gipovitaminoz, me’yoridan ortib ketsa gipervitaminoz deyiladi. H ar bir 
vitamin turli xil vazifani bajaradi.
O'smirning ovqatlanishi vitaminlar jihatidan ham to ia sifatli b o im o g i 
kerak. Vitaminlar organizmning normal o'sishi, rivojlanishi va hayot 
faoliyati uchun zarur: ular almashinuv jarayonlarini rag'batlantiruvchi 
va boshqaruvchilar sifatida, ayniqsa assimilyatsiya jarayonida k atta 
ahamiyatga ega.
Vitaminlar mehnat qobiliyatini va organizmning turli kasalliklarga 
va tashqi muhitning noqulay sharoitlariga nisbatan chidamini oshiradi. 
^Organizm uchun ayniqsa vitamin A, Bj B2 PP, B6, C, D laming ahamiyati 
juda muhim,
Ovqatda vitaminlar yetarli boim aganda odam juda jahldor boiib qoladi, 
saiga charchaydi, ishtahasi va mehnat qobiliyati pasayadi, b a’zan og‘ir 
kasalliklar kelib chiqadi. Biroq, shuni bilish kerakki, vitaminlarni, ayniqsa, 
vitamin preparatlarini ortiqcha miqdorda iste’mol qilish ham juda zararli.
/ Vitaminlar ikkita katta guruhga boiinadi.
! I. Suvda eriydigan vitaminlar. Bularga В vitaminning katta guruhi, 
С, PP vitaminlar kiradi.
2. 
Y og'da eriydigan vitaminlar. Bularga A, D, E, К vitaminlar kiradi. 
Odam organizmida A, D, В, B, PP, С vitaminlar parchalanib ketadi.
Vitamin A
- organizmning o ‘sish va rivojlanish vitamini) 0 ‘smir ovqati 
tarkibida vitamin A yoki karotinning boimasligi (u ovqafbilan organizmga 
tushib, jigarda vitamin A ga aylanadi), ko‘z kasalligi - shabko'rlik paydo 
qiladi, organizmning yuqumli kasalhklarga nisbatan qarshiligini susaytiradi, 
bu vitaminsiz yuz va q o i terisi g‘adir-budir b o iib qoladi, dag4allashadi, 
sochlar xiralashib, to 4kiladi( Vitamin A sut yogiarida, sariyog'da, tuxum 
sarig'ida, sutda, baliq-moyida, jigarda, sabzida, pomidor, qovoq, o 4rik, 
xurmo, salat, ismaloq va n a’matakda ko‘p boiadi. /
204
www.ziyouz.com kutubxonasi

---