Fyodor Dostoyevskiy

 

https://telegram.me/e_kutubxona

 

48 

eding,  derazadan  itarib  yuborgansan»,  deb  hatto  Lukeryani  sarson 

qilishlarini nahot o‘ylab ko‘rmagan bo‘lsa! Agar hovlidagi to‘rt kishi uning 

derazada  Bibi  Maryamni  quchoqlab  turganini,  so‘ng  o‘zini  tashlaganini 

ko‘rishmaganda,  aybsiz  bo‘lishimizga  qaramay,  toza  sargardon  qilishardi. 

Axir  odamlarning  turishi,  hodisaga  guvoh  bo‘lgani  ham  tasodif-ku!  Yo‘q, 

bularning  barchasi  –  lahza,  g‘ayrishuuriy  lahza.  Nogahoniylik  va  bejilov 

xayol!  Xo‘sh,  ikona  qarshisida  ibodat  qilgan  bo‘lsa  nima?  Bu  o‘lim  oldida 

tavba  qildi,  degan  gap  emas-ku!  Hammasi  bir  lahzagina  davom  etgan. 

Balki  qandaydir  o‘n  daqiqa  ichida  –  devorga  suyanib,  boshini  qo‘liga 

qo‘yganicha  jilmaygan  paytida  bir  qarorga  kelgandir.  Kallasiga  shu  xayol 

urilganu boshi aylanib, bu qaror qarshisida o‘zini tuta olmaganmi? 

Xoh istang, xoh istamang, bu yerda qandaydir tushunmovchilik bor. Men 

bilan  yashashi  mumkin  edi.  Kamqonlik  bo‘lsa  nima  qipti?  Kamqonlikdan, 

sillasi qurib hayotiy quvvatning tugaganidan deysizmi? Yo‘q, u qishi bilan 

charchadi, mana gap qayerda… 

Kechikdim!!! 

Tobutda yotganda bunchalar xipcha, burni bunchalar so‘ppayib qolmasa! 

Kipriklari  kamon  o‘qlari  kabi  yotibdi.  Yiqilishi  ham  beozorgina  bo‘lgan  – 

hech  yeri  sinmagan,  yorilmagan.  Faqat  shu  «bir  hovuch  qon».  Ya’ni  bir 

qoshiq  degani.  Ich-ichidan  qalqqan.  Ajib  fikr:  ko‘mmaslik  mumkin 

bo‘lganda  edi?  Uni  olib  ketishgach,  unda…  o,  yo‘q,  olib  ketish  mumkin 

emas! O, axir men olib ketishlari lozimligini bilaman, men telba emasman, 

alahsirayotganim  ham  yo‘q,  aksincha,  aqlim  hech  mahal  hozirgiday 

oydinlashmagan. Men bir narsani hazm qila olmayapman: yana uyda hech 

kim  qolmaydimi,  yana  hayhotday  bu  xonalarda  garovga  qo‘yilgan 

buyumlar  bilan  yolg‘iz  yashaymanmi?  Alahsirash,  alahsirash,  mana 

alahsirash qayerda! Men uning sillasini quritdim mana gap qayerda! 

Endi  qonunlaringizni  boshimga  uramanmi?  Endi  odatlaringiz,  taomilingiz, 

hayotingiz,  davlatingiz,  diningizni  sariq  chaqaga  olmayman.  Mayli,  meni 

sizning hakamingiz so‘roq qilsin, mayli meni o‘sha sudga, ochiq sudingizga 

boshlab boring, hech nimani tan olmasligimni o‘sha yerda ham aytaman. 

---