Fyodor Dostoyevskiy

 

https://telegram.me/e_kutubxona

 

31 

ekanini  ham  sezib  turardim.  Bu  qilig‘i  menga  tabiiydek  tuyulardi.  «Uzil-

kesil  mag‘lub  bo‘lganidan  benihoya  iztirobda,  -  deb  o‘yladim,  -  demak, 

o‘tganlarni  unutish,  ko‘nikish  uchun  imkon  berish  zarur».  Shu  asnoda 

sukut  saqlardik,  ammo  men  har  daqiqa  o‘zimni  kelajakka  tayyorlardim. 

Nazarimda  u  ham  shaylanardi,  o‘zi  haqida  endi  nimalarni  o‘ylayotganini 

bilish meni g‘oyat qiziqtira boshladi. 

 

Yana  bir  gapni  aytmasam,  yuragim  toshib  ketadi:  kasal  yotganida  uning 

tepasida  turib  qancha  fig‘on  chekkanimni,  qancha  azoblarga  toqat 

qilganimni  birov  bilmaydi.  Fig‘onlarim  faqat  o‘zimga  ma’lum,  hatto 

Lukeryaning  nolalarini  ham  qalbimga  yashirganman.  Men  uning  hech 

narsani  bilmay  o‘lib  ketishi  mumkinligini  taxmin  qilish  u  yoqda  tursin, 

tasavvur  ham  etolmasdim.  Aniq  yodimda,  ahvoli  bir  oz  yaxshilanib,  xavf 

chekinib, sihati tiklana boshlagach, tez va qat’iy xotirjam bo‘ldim. Ustiga-

ustak  kelajagimizni  qo‘ya  turishga,  ma’lum  muddat  orqaga  surishga, 

hozirgi ahvol haqida qayg‘urishga ahd qildim. Ha, o‘shanda g‘alati, ajib bir 

holga  tushdim,  buni  o‘zgacha  ifoda  etishim  mushkul:  men  g‘alaba 

nashidasini  surayotgan  edim,  shu  haqda  o‘ylashimning  o‘ziyoq,  meni 

noma’lum hislarga chirmab tashlardi. Qish shu zaylda o‘tdi. O, men behad 

xursand  edim,  umrimda  hech  vaqt  ko‘nglim  bu  qishdagi  kabi  xush 

bo‘lmagan. 

 

Bilasizmi,  o‘sha  voqeaga  qadar,  ya’ni  xotinim  bilan  oramizda  halokat  yuz 

bergungacha  har  kun,  har  soat  meni  ezib  kelgan  hayotimning 

obro‘sizlanishim  va  polkdan  ketishimga  bog‘liq  mudhish  bir  tashqi  jihati 

mavjud  edi.  Ikki  og‘iz  so‘z  bilan  aytsam:  menga  nisbatan  mustabidlarcha 

nohaqlik  qilingan.  To‘g‘ri,  o‘rtoqlarim  og‘ir,  balki,  kulgili  fe’limni  hazm 

qilisholmasdi,  meni  yomon  ko‘rishardi,  holbuki,  ko‘p  hollarda  siz  uchun 

buyuk,  sizga  ilohiy  tuyulgan,  siz  sig‘inadigan  narsa  ayni  chog‘da 

atrofingizdagi  o‘rtoqlaringiz  to‘dasini  kuldiradi.  O,  meni  hech  qachon, 

hatto  maktabda  ham  yaxshi  ko‘rishmagan.  Meni  hammavaqt,  har  joyda 

---