Fyodor Dostoyevskiy

 

https://telegram.me/e_kutubxona

 

12 

chin  edi,  chin  edi,  chin  edi!  Shu  bois  uning  ertalabki  «o‘ch  olish»im 

haqidagi qochirimi o‘rinsiz edi. Ya’ni, bilasizmi, agar men unga to‘g‘ridan-

to‘g‘ri  «Ha,  jamiyatdan  o‘ch  olyapman»  desam,  xaxolab  yuborardi, 

umuman bu javobim kulgili chiqardi. Boshqa yoqqa ishora qilib, sirli ibora 

bilan tasavvurni o‘g‘irlash mumkin ekan. Undan tashqari, bu paytda men 

hech  nimadan  qo‘rqmas  edim:  semiz  baqqolga  nisbatan  o‘lsam  o‘ligim 

ortiqligini,  darvoza  oldiga  xaloskor  sifatida  kelganimni  yaxshi  bilardim. 

Buni  tushunardim.  O,  qabihlikni  odam  a’lo  darajada  tushunadi!  Bu 

qabihlik  edimi?  Qanday  hukm  chiqarish  kerak?  Axir  o‘sha  paytdayoq  uni 

sevmas edimmi? 

To‘xtang:  himmat  haqida  shubhasiz  yarim  og‘iz  ham  gap  aytmovdim: 

aksincha,  o,  aksincha:  «Marhamat  nuriga  siz  emas,  men  yo‘g‘rilaman»  - 

o‘zimni  tutolmay,  bularni  so‘z  bilan  ifodalagan  edim,  yuzining  bir  uchib 

tushganiga  qaraganda,  gapim  telbanamo  chiqqan  edi.  Xullas  kalom,  uzil-

kesil  g‘alaba  qozondim.  To‘xtang,  bu  iflosliklarni  eslayotgan  ekanman, 

so‘nggi  to‘ng‘izligimni  ham  yodga  olay:  men  uning  ro‘parasida  turardim, 

boshimda  esa  xayollar  g‘uvillaydi:  bo‘ying  baland,  kelishgan  erkaksan, 

odoblisan  va  nihoyat,  maqtanishdan  tashqari,  bib-binoyisan.  Kallam  shu 

gaplar  bilan  band  edi.  Lekin…  lekin  xo‘p  deyishdan  oldin,  shu  yerda, 

darvoza yonida uzoq o‘yga tolganini unutmasligim kerak. Shu qadar ko‘p, 

shu  qadar  ko‘p  o‘yladiki,  toqatim  toq  bo‘lib  «Xo‘sh?»  deb  yuborishdan 

o‘zimni tutolmadim. Shunchaki, «xo‘sh!» emas, kiborlarcha «Xo-osh, nima 

deysiz?» deb so‘radim. 

- Shoshirmang, o‘ylab olay... 

Chehrasi shu qadar jiddiy edi-ki, o‘ylarini o‘qib olishim hech gap emasdi! 

Ammo  men  unday  qilmadim  –  ko‘nglim  ranjidi:  «Nahotki  men  bilan 

baqqolni  solishtirib,  tanlasa»,  deb  o‘yladim.  O,  men  unda  tushunmas 

edim!  Hech  narsani,  hech  narsani  tushunmasdim!  Yodimda, 

ketayotganimda 

Lukerya 

meni 

yo‘lda 

to‘xtatdi. 

«Oyimtillaga 

uylanayotganingiz uchun xudo sizdan marhamatini ayamaydi, janob, faqat 

---