Fyodor Dostoyevskiy. Kulgili odamning tushi (hikoya)

ham   halal   yetkazmasalar,   shu   asosda   hamma   ixtiyoriy

jamiyat   bo‘lib   yashasa,   deya   o‘yladilar.   Bu   g‘oya   tufayli

butun   boshli   urushlar   kelib   chikdi.   Kurashayotganlarning

barchasi   ilm-fan,   tafakkur   va   o‘z-o‘zini   asrash   tuyg‘usi

axiyri   insonlarni   totuv   va   ongli  jamiyat  bo‘lib  yashashga

majbur etadi, deb ishondi. Shu sababli ham o‘z yo‘lining

tantanasiga   halaqit   bermasin   uchun   «dono»lar

«nodon»larni, mazkur g‘oyani tushunmaydiganlarni tezroq

yanchib   tashlashga   intildilar.   Lekin   insondagi   o‘z-o‘zini

asrash   tuyg‘usi   ham   tezda   kuchsizlanib   qoldi.   «Bo‘lsa,

hammasi   bo‘lsin,   bo‘lmasa,   hech   nima   bo‘lmasin»

deguvchi   mag‘rur   zo‘ravonlar   va   ishratparastlar   paydo