Fuqarolik jamiyatining ahamiyati

ǀ
ISSUE 1 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 1107
“Demokratiya” atamasi muhim masalalarni hal etishda barcha aholining bevosita ovoz 
berishi bilan hal qilingan qadimgi Afinaning o'zini o'zi boshqaruv tizimining nomidan 
kelib chiqqan. Demokratiya maqsad sifatida individ mustaqilligi va uning umumiy 
manfaatlari ustunligini ta'minlaydi. U vosita sifatida esa nizolarni bartaraf etish, 
zo'ravonlikka chek qo'yish, turli ijtimoiy guruhlarga siyosiy ta'sir qilish yo'li bilan 
ularning murosaga kelishini, konsensusini ta'minlaydi. Qadimdan olimlar o'zlari 
yashagan ijtimoiy-siyosiy muhit va davrdan kelib chiqqan holda unga har xil ta'riflar 
berib kelishgan. Hozirda esa demokratiya “ko'pchilikning irodasini ozchilik huquqlarini 
saqlagan holda amalga oshirish||” deb tushuntirilmoqda. Demokratiyaning demokratik 
jamiyat amal qilishi zarur bo'lgan bir qator shartlari mavjudki, ular quyidagilarni tashkil 
etadi: 
-
Xalq hokimiyati; 
-
Fuqarolar roziligiga tayanuvchi hokimiyat; 
-
Ko’pchilikning ovozi qoidasi; 
-
Ozchilik huquqlarini himoya etish; 
-
Asosiy inson huquqlari kafolati; 
-
Erkin va adolatli saylovlar; 
-
Qonun oldida barchaning tengligi; 
-
Odil sud yuritish; 
-
Hukumat faoliyatining konstitutsiyaviy cheklanganligi; 
-
Ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy pluralizm; 
-
Tolerantlik, omilkorlik, hamkorlik, o’zaro kelishuv. 
Shuni ta’kidlash lozimki, faqatgina O’zbekistonga tegishli bo’lgan tushunchalar 
ham mavjud. Ular asosan, mamlakatdagi mustaqillik davrida islohotlar natijasi o’laroq 
shakllandi. Ular: 
1)
 
Barcha ijtimoiy-gumanitar fanlarning umumiy tushunchalari: taraqqiyot, 
madaniyat, fuqarolik jamiyati, huquq va boshqalar. 
2)
 
Demokratiya bilan bir qatorda barcha ijtimoiy-siyosiy fanlar bilan bog’liq 
tushunchalar: huquqiy davlat, siyosat, siyosiy ong. 
3)
 
Asosan, O’zbekistonda demokratik jamiyat qurish bilan bog’liq tushunchalar: 
“O’zbek modeli”, Ozod va obod Vatan, O’zbekiston va jahon hamjamiyati. 
Demokratiyaning yuqorida keltirib o’tilgan shartlari bajarilgan holdagina 
demokratik davlat barpo etish mumkin bo’ladi. Dunyoning ko’plab rivojlangan 
davlatlari demokratik davlatlar hisoblanadi va u davlatlarda qonun ustuvorligi, xalq 
ustunligi muhim hisoblanadi. Jumladan, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 
1-bob, 1-moddasida
:“O’zbekiston – suveren demokratik respublika. Davlatning 
“O’zbekiston Respublikasi” va “O’zbekiston” degan nomlari bir ma’noni anglatadi.”
– 
deb yozilgan. “Suveren”, “demokratik”, “respublika” deganda nima nazarda tutilgan? 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3