Fuqarolarning iqtisodiy huquqlari nimalardan iborat ? Mehnat munosabatlari tushunchasi

---

1 Fuqarolarning iqtisodiy huquqlari nimalardan iborat ? 

2 Mehnat munosabatlari tushunchasi . 

3IJtimoiy kafolatlar nima. 

              Javoblar  

1Fuqarolarning iqtisodiy va ijtimoiy huquqlari O`zb.Res .Kons.ning IX bob ,36- 42 

moddalarida ko`rsatilgan bo`lib ular : 

-shaxsning mulkdor bo`lish huquqi ; 

-mehnat qilish erkin kasb tanlash huquqi; 

-adolatli ish sharoitlarida ishlash ; 

-ishsizlikdan himoyalanish huquqi;  

-malakali tibbiy hizmatdan foydalanish huquqi ; 

-bilim olish huquqi ; 

-ilmiy va tehnikaviy ijod erkinligi ; 

madaniyat yutuqlaridan foydalanish huquqlari bor . 

2  O`zbekistonda har bir fuqaro mehnat qilish , erkin kasb tanlash , yaxshi 

ishsharoitlarida , mehnat havfsizligi ta`minlangan holda ishlash va ishga haq olish 

huquqiga ega . 

O`zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi 2005yilda 

tashkil etilgan bo`lib ,  u fuqarolarni ish bilan ta`minlash va chet elga ishlga 

ketuvchi fuqarolarga qonuniy yordam berish , kasbga tayyor;ov va fuqarolarning 

mehnat huquqlari buzilgan holda ularga amaliy yordam berish bilan shug`ullanadi . 

3Aholini ijtimoiy himoya qilish deganda aholiga davlat tomonidan yashash uchun 

barcha shart-sharoitlarni yaratishga maqsadli yo’nalgan kafolatlar tizimi 

tushuniladi.amalga oshirish usuliga qarab ijtimoiy siyosatni aktiv va passiv turlarga 

ajratish mumkin. Passiv 

ijtimoiy siyosat 

narxlarni sun’iy ravishda tutib turish, 

shuning hisobiga turmush darajasini oshirish yoki barqarorlashtirish, ijtimoiy 

himoyalashning barcha yo’nalishlari bo’yicha dotatsiyalarni oshirishni ko’zda 

tutadi. Aktiv siyosat maqsadga muvofiqdir. Unda tashabbus ko’rsatish va 

tadbirkorlik uchun sharoit yaratib berish, nafaqaxo’rlar, faxriylar, bolalar, byudjet 

sohasida xizmat qiluvchilarni qo’llab-qo’vvatlashda davlatning rolini oshirish 

ustivor maqsadlar hisoblanadi. 

Ijtimoiy siyosatda ikki yo’nalishni ajratib ko’rsatish mumkin: aholini ijtimoiy 

ta’minlash va davlat ijtimoiy kafolatlari. Ijtimoiy ta’minot pensiya ta’minoti, 

nafaqalar bilan ta’minlash, aholining ayrim tabaqalari uchun belgilangan 

---

imtiyozlar va kompensatsiyalar tizimi va ijtimoiy xizmat ko’rsatishni o’z ichiga 

oladi. Ikkinchisi esa jamiyatning bir me’yorda rivojlanishini, ya’ni sog’liqni 

saqlash, ta’lim, madaniyat va sog’lomlashtirish, 

shuningdek

, turar joyga ega 

bo’lish huquqini ta’minlash bilan bog’liq. 

Ijtimoiy ta’minot quyidagi tashkiliy-huquqiy shakllarda amalga oshiriladi: 

1.Davlat ijtimoiy sug’urtasi. 

2.Respublika byudjeti mablag’lari. 

3.Mahalliy byudjetlar mablag’lari. 

Mehnatkashlarni ijtimoiy himoyalashning quyidagi to’rtta quyi tizimini ajratib 

ko’rsatish mumkin: 

1.Davlat ijtimoiy ta’minoti (bu aholining ijtimoiy zaif qatlamlariga pulli nafaqalar 

vositasida ko’rsatiladigan yordamdir. Soliqlar va byudjet tushumlari hisobiga 

moliyalanadigan bu yordam ularga belgilangan quyi (minimal) darajasini 

kafolatlaydi. 

2.Davdat ijtimoyi sug’urtasi (bu zarur turmush tarzini kafolatlaydi. U majburiy 

bo’lib ish beruvchilar va mehnatkashlarning sug’urta badallari, davlat tomonidan 

ajratiladigan dotatsiyalar hisobiga moliyalanadi). 

3.Jamoa ijtimoiy sug’urtasi (bu yetarli turmush darajasini kafolatlaydi. 

Umajburiy yoki ixtiyoriy ravishda amalga oshirishi mumkin. Bunda ish beruchilar 

va mehnatkashlarning sug’urta badallari to’lov manbalari bo’lib xizmat qiladi. 

4.Shaxsiy sug’urta (bu forovonlikning yuqori darajasini kafolatlaydi.U ixtiyoriy 

ravishda fuqarolarning sug’urta badallari hisobiga amalga oshiriladi).