Fuqarolarning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish kafotlari Reja

Konstitutsiyaviy huquqiy kafolatlarga - mamlakatning Konstitutsiyasining o`zida bevosita mustahkamlangan kafolatlar kiradi. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaning X bobining 43-46-moddalarida mustahkamlangan normalar.
Sudlar tomonidan huquq va erkinliklarni kafolatlash – fuqarolar huquq va erkinliklarini sudlar orqali himoya qilinishidir. Uning mazmunini:
- har bir fuqaro davlat organlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, jamoat birlashmalari, fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organlari yoki mansabdor shaxslarning g`ayriqonuniy xatti-harakatlari (qarorlari) bilan o`z huquqlari yoki erkinliklari buzilgan deb hisoblasa, shikoyat bilan sudga murojaat qilish huquqi orqali o`z huquq va erkinliklarni himoya qilish.
Ombudsman faoliyati - O`zbekiston Respublikasining fuqarolarning huquq va erkinliklarining himoyasi sohasidaga qonun hujjatlariga rioya etilishi Oliy Majlisning Inson huquqlari bo`yicha vakili (ombudsman) tomonidan ham amalga oshiriladi. Uning faoliyati O`zbekiston Respublikasining 1997 yil 24 apreldagi “Oliy Majlisning inson huquqlari bo`yicha vakili (OMBUDSMAN) to`g`risida”gi qonuniga muvofiq O`zbekiston Respublikasida davlat organlari, fuqarolarning o`zini-o`zi boshqarish organlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, jamoat birlashmalari va mansabdor shaxslar tomonidan inson huquqlari to`g`risidagi amaldagi qonunchilikka rioya etilishining samaradorligi ustidan parlament nazoratini o`rnatadi. Vakil ko`rilayotgan masalalar bo`yicha xulosalar qabul qiladi. Xulosalar faqat tavsiyaviy xarakterga ega.
Hukumat faoliyati – hukumat tomonidan fuqarolarning buzilgan huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining chiqargan normativ huquqiy hujjatlar asosida amalga oshiriladi.
Siyosiy kafolat- bu davlatda amal qilib turgan siyosiy tizim. Ushbu tizim, mamlakatning olib borayotgan siyosiy maydondagi faoliyati orqali jamiyatda inson huquqlari va erkinliklarining buzilishidan himoya etish uchun xizmat qiladi. Fuqarolarning huquq va erkinliklarini siyosiy kafolatlash quyidagilarga bog`liq:

• 
  - davlatning mamlakat miqyosida olib borayotgan siyosatining maqsadiga
  
• 
  - siyosiy plyuralizmga
  
• 
  - siyosiy mafkuraga
  
• 
  - inson huquqlarini himoya qilish holatiga
  
• 
  - ommaviy axborot vositalarining faoliyatiga
  

Ukraina Konsttutsiyasida har bir fuqaroga davlat ijtimoiy yo`naltirilgan bozor iqtisodiyotini saqlab qolishni kafolatlaydi.



Iqtisodiy kafolatlarga vujudga kelgan ishlab chiqarish munosabatlari, iqtisodiy tizim kiradi. Mustaqil O`zbekiston bozor munosabatlariga asoslangan, mulkchilikning barcha shakllari tengligi va himoyasini tan olgan holda davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish yo`li bilan mulkdorlarni safini kengaytiradigan xuquqiy jamiyatni barpo etmoqda. Qilinayotgan ushbu harakatlar xalqni iqtisodiy kafolatlashga yordam beradi.
Iqtisodiy kafolatlarga:

• 
  - adolatli iste'mol savatini davlat tomonidan rasmiy ravishda mustahkamlash,
  
• 
  - eng kam oylik ish haqi miqdorini belgilash.
  
• 
  - davlat tomonidan aholini kam ta'minlangan qatlamini, voyaga yetmaganlar va nogironlarni moddiy jihatdan qo`llab- quvvatlash
  
• 
  - barcha mulk shakllarini tengligini hamda fuqarolarni mulk huquqlarini ta'minlash kiradi.
  

O`zbekiston Respublikasida fuqarolarning huquq va erkinliklarini kafolatlash Konstitutsiya asosida qabul qilingan maxsus qonunlar orqali ham tartibga solinadi. Ushbu qonunlarga: “Axborot olish kafolatlari va erkinligi to`g`risida”gi, “Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to`g`risida”gi,“Advokatlik faoliyatining kafolatlari va advokatlarning ijtimoiy himoyasi to`g`risida”gi, “Fuqarolar saylov huquqlariing kafolatlari to`g`risida”gi, “Chet ellik investorlar huquqlarining kafolatlari va ularni himoya qilish choralari to`g`risida”gi, “Kasaba uyushmalari, ularning huquqlari va faoliyatining kafolatlari to`g`risida”gi, “Fuqarolarning banklardagi omonatlarini himoyalash kafolatlari to`g`risida”gi, “Tadbirkorlik va tadbirkorlar faoliyatining kafolatlari to`g`risida”gi qonunlar kiradi.
O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 44-moddasida “Har bir shaxsga o`z huquq va erkinliklarini sud orqali himoya qilish, davlat organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalarining g`ayriqonuniy xatti-harakatlari ustidan sudga shikoyat qilish huquqi kafolatlanadi” deb mustahkamlangan. Ushbu konstitutsiyaviy huquqiy norma bevosita O`zbekiston Respublikasining 1995 yil 30 avgustda “Fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini buzadigan xatti-haraktlar va qarorlar ustidan sudga shikoyat qilish to`g`risida”gi qonunda to`la rivojlantirilgan.
Har bir fuqaro davlat organlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, jamoat birlashmalari, fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organlari yoki mansabdor shaxslarning g`ayriqonuniy xatti-harakatlari (qarorlari) bilan o`z huquqlari yoki erkinliklari buzilgan deb hisoblasa, shikoyat bilan sudga murojaat qilish huquqiga ega.
O`zbekiston Respublikasining 2000 yil 14 dekabrdagi “Sudlar to`g`risida”gi (yangi tahriri) qonuniga ko`ra fuqarolar huquq va erkinliklari hamda manfaatlarini har qanday tajovuzlardan himoya qilish sud organlarining vazifasi etib ko`rsatilgan. Shuningdek, O`zbekiston Respublikasini “Prokuratura to`g`risida”gi (yangi tahriri) qonunning 4-moddasiga ko`ra prokuratura organlari o`z faoliyatining asosiy yo`nalishlaridan biri fuqaroning huquq hamda erkinliklarini ta'minlashga qaratilgan qonunlar ijrosi ustidan nazorat qilish mustahkamlab qo`yilgan.