Fuqaro himoyasi

Qisman sanitariya ishlovi
Aholi o'rtasidagi qisman sanitariya ishlovi o'z - o'ziga va o'zaro yordam tarzida, shuningdek sanitariya postlari va drujinalari tomonidan o'tkaziladi.
RM bilan zararlanganda qisman sanitariya ishlovi dastlab zararlangan territoriyada radioaktiv changlarni kiyim boshdan qoqib tashlash, poyabzal va himoya vositalarini supurib tashlash yo'li bilan o'tkazishi mumkin. Bunda protivogazni (respiratorni) yechish mumkin emas.
Zararlangan joylardan chiqqan zahoti sinchiklab tozalash ishlari amalaga oshiriladi. Protivogazni yechmay turib, radioaktiv changni supurib tashlash yoki qoqib tashlash zarur. Buning uchun plashch, palьto yeki boshqa ustki kiyimni sekin yechiladi va ularni RM-dan qoqib va uchragan narsalar (o't tutami, daraxt shoxlari, latta) bilan supurib tashlab tozalanadi. Ammo o'zini va atrofdagilarni changda qoldirmaslik kerak, ya'ni shamol esayotgan tomonga teskari turish kerak. Protivogaz va poyabzalni yuz qismi artiladi.
SHundan keyin protivogaz (respirator) yechiladi, qul toza suv bilan sovunlab yuviladi, so'ng yuz, buyin, quloqning ichi, bosh yuviladi. Burunni yaxshilab qoqib tashlab, og'iz va dimog'ni chayish zarur. Toza suv bo'lmasa, tananing ochiq joylari suv, qor yoki SF-2/SF-2U eritmasida ho'llangan latta bilan artiladi. Uzoq vaqt nurlanib turishdan va terini nur kuydirishidan saqlanish uchun qisman maxsus tozalashni tezroq o'tkazish zarur.
ZM-dan zararlanganda qisman sanitariya ishlovi tezda, zararlangan hududning o'zidayoq o'tkazilishi zarur, bu yerdan chiqqandan so'ng qayta o'tkazish ham mumkin. Ishlovni kechiktirish ZM-ning teridan ichkarga singib o'tishiga va odam og'ir zaharlanishiga olib kelishi mumkin.
Qisman sanitariya ishlovi kimyoviy moddalarga qarshi shaxsiy paket (IGSH) yordamida o'tkaziladi. U bo'lmaganida tanani ochiq joylarini mavjud vositalar: DTS-GK yoki xlorli ohak eritmasi, xloraminning suvdagi eritmasi yoki dixloraminning suv-spirtdagi eritmasi bilan tozalash zarur. Toza suv bilan sovunlab yuvish, qor bilan tozalash ham mumkin.
Hamma kiyim ZM bug'ini va aerozollarni shimib olganligi sababli zararlangan joydan chiqqandan keyin kiyimlarni almashtirish kerak (juda bo'lmasa ustki kiyimni), tananing ochiq joylarini tozalab, keyin protivogazni yechish mumkin.
Bakterial aerozolladan zararlanganda, tananing ochiq joylari, himoya vositalari, kiyimlar va poyabzal dezinfektsiyalovchi eritmalarda ho'llangan latta bilan artiladi ( xloraminning 2 %-li eritmasi yoki DTS-KG). To'la sanitariya ishlovidan o'tilmaguncha protivogaz va respiratorni yechish mumkin emas.
Sanitar drujinasining shaxsiy sostavi zararlangalar va yaradorlarga birinchi tibbiy yordami ko'rsatganda, ularni qisman maxsus ishlovdan ham o'tkazadilar, xuddi shunday ishlov zararlangan hududdan evakuatsiya qilingandan keyin yeki OPM-da o'tkaziladi. Yengil zararlanganlar sandrujinachilar yeki hamshiralar nazorati ostida o'ziga-o'zi va o'zaro yordam asosida qisman sanitariya ishlovi o'tkazadilar.