Funktsiyalar Funksiyalarni yaratish. Parametrlar va argumentlar. Mahalliy va global o'zgaruvchilar. Natijani qaytaruvchi funksiyalar

Funktsiyalar Funksiyalarni yaratish. Parametrlar va argumentlar. Mahalliy va global o'zgaruvchilar. Natijani qaytaruvchi funksiyalar.

• Pythondagi funksiya argumentlarni qabul qiladigan va qiymat qaytaradigan ob’ektdir. Odatda funksiya def iborasi yordamida aniqlanadi.
• Funksiya ixtiyoriy sonli argumentlarni qabul qilishi yoki umuman qabul qilmasligi mumkin. Shuningdek, argumentlarning ixtiyoriy soniga ega funksiyalar, pozitsion va nomli argumentlarga ega funksiyalar, talab va ixtiyoriy funksiyalar ham keng tarqalgan.
• Funksiya - bu bajarish uchun qayta-qayta chaqirilishi mumkin bo‘lgan kod blokidir. Bu har qanday dasturlash tilining asosiy qismidir.
• Xar qanday murakkaab programmani ikki qismdan iborat bo‘lishi mumkin: asosiy proramma, funksiya protsedura.
• Funksiyani e’lon qilishda ma’lum qoidalarga amal qilinadi:
•  Deklaratsiya def kalit so‘zi, undan keyin funksiya nomi va qavslar () yordamida amalga oshiriladi.

• Funksiyaga uzatiladigan argumentlar qavs ichida bo‘lishi kerak. U yerda ularning standart qiymatlarini teng belgisidan keyin belgilash orqali ham belgilashingiz mumkin.
•  Pythonda funktsiyadan chiqish uchun return iborasidan foydalaniladi. Dasturda foydalanilayotgan parametrlarni uch guruxga ajratish mumkin.
• 1. Faktik parametrlar
• 2. Formal parametrlar
• 3. Umumlashgan parametrlar
• Faktik parametrlar faqat asosiy programmada ma’noga ega bo‘ladi, formal parametrlar faqat funksiya protsedurada ma’noga ega bo‘lib, dastur ishga tushirilganda faktik parametr qiymtini formal parametr tomonidan o‘zlashtirib oladi va funksiya protsedura jismini bajarilishida ishtirok etadi. Umumlashgan parametrlar asosiy programmada va funksiya protsedurada xam ma’noga ega.
• Funksiya protsedura dasturning boshlang‘ich qismida joylashadi va def hizmatchi so‘z bilan boshlanadi. So‘ng funksiya nomi va zarur bo‘lsa qavs ichida formal parametrlar e’lon qilingan bo‘ladi. Funksiya protsedura oxirida return va ifoda joylashgan bo‘ladi.

• Masalan,
• def func(a, b, c=2):
• return a + b + c
• func(1, 2)
• func(1, 2, 3)
• func(a=1, b=3)
• namunadan ko‘rinadiki, asosiy programmadan funksiya protseduraga faktik parametr bilan qayta qayta murojaat etish mumkin
• Agar funksiya ichida o‘zgaruvchilardan foydalansak, bu o‘zgaruvchilar faqat shu funksiya ichida ishlatilishi mumkin. Funksiya tugagach, ular endi ma’nosini yo‘qotadi, chunki ular amal qilmaydi. Masalan:
• def function_a():
• global a
• a = 1
• b = 2
• return a+b

• def function_b():
• c = 3
• return a+c
• print( function_a() )
• print( function_b() )
• dasturdan ko‘rinadiki, global hizmatchi so‘z umumlashgan o‘zgaruvchini e’lon qilish namunasidir
• Funksiyada cheksiz miqdordagi parametrlardan foydalanish mumkin, ammo argumentlar soni parametrlarga to‘liq mos kelishi kerak. Bu parametrlar pozitsion argumentlardir. Python shuningdek, kalit so‘z argumentlari yordamida ko‘rsatilishi mumkin bo‘lgan standart qiymatlarni aniqlash imkoniyatini beradi.

• Parametr - funksiya ta’rifining birinchi qatoridagi parametrlar ro‘yxatidagi nom. Funksiya chaqirilganda formal parmetr o‘z qiymatini oladi. Argument – asosiy programmadagi chaqirilgan funksiya argumenti bo‘lib haqiqiy qiymatga ega va formao prametrga havola. Ushbu funktsiyada:
• def sum(x, y):
• return x + y
• sum(1, 2)
• namunadagi x va u formal parametr, 1 va 2 — asosiy programmadagi funksiya argumenti.
• def int_multi(a, b):
• product = a * b
• return int(product)
• print(int_multi(341, 2.7))

• Funksiyani belgilashda pozitsion argumentlardan oldin standart qiymatlarga ega parametrlar ko‘rsatilishi kerak:
• def aylana(radius, pi=3.14159):
• return pi * radius * radius
• Birinchidan, siz barcha pozitsion argumentlarni, keyin esa ixtiyoriy argumentlarni belgilashingiz kerak:
• S = aylana(10, pi=3.14)
• Funksiya protsedura formal parametrga ega bo‘lmasligi mumkin. Masalan:
• def F():
• a = int(input())
• b = int(input())
• print("Vsego", a+b, "sht.")
• F()

• Misollar: to‘rtburchakning yuzasini hisoblash funksiyasi
• def rectangle():
• a = float(input("kengligi: "))
• b = float(input("balandligi: "))
• print("yuza: %.2f" % (a*b))
• rectangle()
• Misollar: uchburchakning yuzasini hisoblash funksiyasi
• def triangle():
• a = float(input("asosi: "))
• h = float(input("balandligi: "))
• print("yuza: %.2f" % (0.5 * a * h))
• triangle()
• Misollar: aylananing yuzasini hisoblash funksiyasi
• def circle():
• r = float(input("Radius: "))
• print("yuza: %.2f" % (3.14 * r**2))
• circle()

• Funksiya o‘zgaruvchan sonli argumentlarni qabul qilishi uchun argument nomidan oldin “*” belgisi qo‘yiladi.
• def len(*y):
• for x in y:
• print(x)
• len(10,20,30)
• Python 3 da lambda funksiyasi sintaksisi faqat bitta ifodani talab qiladi:
• x = lambda a1, a2: a1 * a2
• print(x(5,5))
• print(x(3,5))
• Rekursiya - bu funksiya o‘zini chaqiradigan jarayon. Masalan, faktorialni topish masalasida sikllar o‘rniga foydalanish mumkin.
• def f(num):
• if num == 0:
• return 1
• return f(num-1)
• print(f(5))

• matplotlib - bu Python tilining qo‘shimcha modullari (kutubxonalari) to‘plami. Turli xil 2D grafiklar va ma’lumotlar diagrammalarini yaratish uchun vositalarni taqdim etadi. Foydalanish qulayligi bilan ajralib turadi - juda murakkab va rang-barang dizaynlashtirilgan diagrammalarni yaratish uchun, atigi bir necha qator kodlar yozish yetarli. Bundan tashqari, olingan tasvirlarning sifati ularni nashr qilish mumkin. Funksiya grafiklarini qurishda dastlab numpy, matplotlib kutubxoalarni faollashtirish zarur
• Elementar funksiya grafigi va dasturi quyidagicha
• import numpy as np
• import matplotlib.pyplot as plt
• x = np.arange(-10, 10.01, 0.01)
• plt.plot(x, x**2)
• plt.show()