Funksiyalari. Iste’mol va jamg’arishga o’rtacha hamda chegaralangan

Daromad, iste’mol va jamg’arish ko’rsatkichlari (shartli raqamlarda)

ming so’m

Yillar	Ixtiyordgi daromad Yd	Iste’mol C	Jamg’arish S
2006 yil	170	175	-5
2007 yil	210	210	0
2008 yil	250	245	5
2009 yil	290	280	10
2010 yil	330	315	15
2011 yil	370	350	20
2012 yil	410	385	25
2013 yil	450	420	30
2014 yil	490	455	35
2015 yil	530	490	40

Ixtiyordagi daromad hajmi 170 ming so’mga teng bo’lganda iste’mol 175 ming so’mga teng, ya’ni ixtiyordagi daromaddan 5 ming so’m ko’p bo’ladi. Ya’ni aholi 5 ming so’mga teng miqdorda qarz hisobiga yoki o’tgan yillarda to’plangan jamg’armalar hisobiga iste’mol xarajatlari qiladi.

Ixtiyordagi daromad hajmi 210 ming so’mga teng bo’lganda, uning miqdori iste’mol miqdori bilan tenglashadi. Bu miqdor bo’sag’aviy daromad deb yuritiladi. 7.1-jadval ma’lumotlari asosida iste’mol grafigini chizamiz.

Iste’mol grafigi ikki to’g’ri chiziq ko’rinishda berilgan.

Birinchisi – bu bissektrisa, u shunday shartli vaziyatni ifodalaydiki, qachonki har qanday yilda iste’mol ixtiyordagi daromadga teng bo’ladi, ya’ni jamg’arish butunlay mavjud bo’lmaydi. Algebraik, bu o’zaro bog’liqlik Yd=C tengligi ko’rinishida ifodalangan.

Ikkinchi to’g’ri chiziq – bu haqiqatdagi iste’mol grafigi bo’lib, haqiqiy iste’mol va ixtiyordagi daromad teng bo’lgan nuqtada (190 ming so’m) bissektrisa bilan kesishadi. Bundan quyig nuqtada haqiqiy iste’mol ixtiyordagi daromaddan ortiq. Bu vaziyat insonlarni qarz hisobiga hayot kechirishlarini bildiradi. Ikki to’g’ri chiziq kesishish nuqtasidan yuqorida haqiqiy iste’molning barcha miqdorlari ixtiyordagi daromaddan kam hamda ular o’rtasidagi farq jamg’arishni tashkil etadi. Haqiqiy iste’mol grafigi o’zining og’ish burchagiga ega va bissektrisadan farqli ravishda daromad nolga teng bo’lganda iste’molni ma’lum miqdorini ko’rsatadi (7.1-chizma).

C Yd =C

350

210

170

C= a+bYd

175 210 370 Yd