Funksiyalar

5.2. Parametrli va parametrsiz funksiyalar 

---

Yuqorida  aytib  o‘tganimizdek,  protsedura  hisoblab  bergan  natijalar  uning 

faktik  parametrlari  orqali  asosiy  dasturga  uzatiladi.  Lekin,  ayrim  paytlarda 

protsedura  parametrsiz  ham  bo‘lishi  mumkin.  Bu  holda  asosiy  dasturning  barcha 

parametrlari protsedura parametrlari rolini bajaradi. Parametrsiz protsedurada ham 

protseduraning  barcha  bo‘limlari  saqlanib  qoladi,  faqat  parametrlar  ro‘yxatigina 

qatnashmaydi. 

Protsedura bilan asosiy dasturni bog‘laydigan asosiy faktor bu – protsedura  

parametrlaridir. Parametrlarni ikkita tipga ajratiladi: qiymatli parametrlar (parametr-

qiymat), o‘zgaruvchili parametrlar (para-metr - o‘zgaruvchi). 

Parametr - qiymat bu protsedurani ishlash jarayonini ta’minlovchi parametrlar 

hisoblanadi,  ya’ni  asosiy  dastur  qiymatlarini  protseduraga    uzatadigan 

parametrlardir. 

Protseduraga murojaat qilishda formal va faktik parametrlarning tiplari o‘zaro 

mos kelishi kerak, aks holda dastur xato tuzilgan hisoblanadi. Yuqoridagi dasturdan 

ko‘rinib  turibdiki,  a  va  b  formal  parametrlar  o‘rniga  natijaviy  qiymatlari  ma’lum 

ifodalar  qo‘yildi.  Demak,  qiymatli  faktik  parametrlar  o‘rniga,  shu  tipli  natijaga 

erishuvchi ifoda yozilishi mumkin. Bundan tashqari, protsedurada  kiritilgan a va b 

parametrlari faqat protseduraning ichidagina ma’noga ega, tashqarida, misol uchun 

asosiy  dasturda  ular  tushunarsiz,  qiymatlari  aniqlanmagan  miqdorlardir.  Shuning 

uchun,  qiymatli  parametrlarga  protsedura  natijalarini  o‘zlashtirib,  asosiy  dasturga 

uzatib bo‘lmaydi. 

Parametr-o‘zgaruvchini  parametr-qiymatdan  farq  qilish  uchun  protsedurani 

aniqlashdagi  parametrlar  ro‘yxatida  o‘zgaruvchi  oldidan  (&)  belgisi  qo‘yiladi. 

Parametr  -  o‘zgaruvchidan  oldin  albatta,  uning  tipi  ko‘rsatib  qo‘yiladi.  Yuqorida 

aytganimizdek, formal parametr - qiymat o‘rniga protseduraga murojaat vaqtida shu 

tipli  ifoda  yozish  mumkin  bo‘lsa,  parametr  -  o‘zgaruvchi  uchun  bu  hol  mutlaqo 

mumkin emas.