Franklar davlatining tashkil topishi

Oltin o`rdada ijtimoiy munosabatlar.

Mo`g`ullarning o`zi aholi tarkibida ko`pchilikni tashkil etmagan. Ular nihoyatda oz bo`lganliklari sababli hatto bora-bora o`z tillarini ham yo`qotganlar. Aholi tarkibida turkiy xalqlar ko`pchilikni tashkil etgan.

Shahzodalar eng katta yer-mulk egalari edi. Beklar va noyonlar ham katta yer egalari bo`lgan. Yaylovlar aslzodalar o`rtasida qat'iy taqsimlab qo`yilgan. Davlat rahbarlari amaldorlar, shahzodalar va noyonlardan shakllantirilgan.

Oltin o`rdada ayl xo`jaligi deb ataluvchi xo`jalik ham bo`lgan. Bu o`z xo`jaligini yakka tartibda olib boruvchi ko`chmanchi oila xo`jaligi edi.

Ayl shahzodalar, beklar, noyonlar, tumanboshi, mingboshi, yuzboshi kabi yirik mulkdorlar tomonidan ajratib berilgan yaylovlarda ko`chib yurgan. Buning evaziga turli majburiyatlarni ado etgan.

Shahzodalar, beklar va noyonlarning ko`pchiligi sug`orma dehqonchilik yerlarida tarxon yorliqlariga ega bo`lganlar. Boshqa tabaqa vakillari ham davlat oldidagi aloftida xizmatlari uchun tarxon yorliqlarini olishgan.

Xon qo`shinining qo`mondonlari yuqori tabaqa vakillari shahzodalar, beklar, noyonlar va tarxonlardan tayinlangan.

Erkak kishi qo`shin safiga chaqirilganida xo`jalik va oila ishlarida uning o`rnini ayoli egallagan. Oltin o`rdada dehqonlar sabonchi deb atalgan. Ular qishloq jairpasining oddiy a'zolari bo`lganlar.

Yerni ijaraga olib ishlovchi dehqonlar ham bo`lib, ular o`troqchi deb atalgan. Aholidan kalon va qopchur deb ataluvchi soliqlar olingan.