Foydali qazilmalarning genetik va sanoat turlari

11-rasm. Ingichka skarn koni kesuvchi ruda gavdalarining tuzilishi
(N.K.Jamolitdinov buyicha).
SHartli belgilar: 1-yig‘indi jins; 2-granit; 3-marmar; 4-skarn ruda gavdasi.

Rudali minerallar magnetit, gematit va turli temir va mis sulfidlaridan tashkil topgan. Magnetit va gematit sanoat rudalarini tashkil etuvchi minerallar bo‘lib, sulfidlar deyarli ahamiyatga ega bo‘lmay, yo‘ldosh minerallar sifatida uchraydi.

Bulardan tashqari, cho‘kindi va magmatik jinslarini kesish, dayka shakllariga leykokrat granitlari ham uchraydi. Rudali skarnlar granodiorit va leykokrat granitlarining ohaktoshlar bilan bo‘lgan kontaktida hosil bo‘lgan. Ular asosan tabaqa, linza, tarmoq va tutash shakllarida bo‘lib, gedenbergit, salit, granat, amfibol, vezuvian, vollastonit va boshqa skarn minerallaridan tashkil topgan.
So‘nggi stadiyalardagi gidrotermal o‘zgarishlar natijasida ohak skarnlar kvarslashib, rudali minerallardan sanoat ahamiyatiga ega bo‘lgan sheelitdan tashqari, molibdenit, pirit, xalkopirit, pirrotin va boshqalar hosil bo‘lgan.


Xulosa
Ushbu mavzuda skarn konlarning hosil bo‘lish jarayonlari va bunday konlar bir nechta (magnezial, ohakli, silikatli) turlarga bo‘linishi haqida to‘liq ma’lumotlar keltirilgan. O‘zbekistondagi Ingichka skarn konining kesuvchi ma’dan gavdalarining tuzilishi va unda uchraydigan tog‘ jinslari (granit, marmar) va ruda gavdalari misol qilib rasmda berilgan.


Nazorat savollari

• 
  Skarn koni deb nimaga aytiladi?
  
• 
  Skarn jinslari bilan qanday metall konlari bog‘liq?
  
• 
  Magnezial skarn konida qanday tog‘ jinslari uchraydi?
  
• 
  Ohakli skarn konidagi asosiy minerallarni sanab bering?
  
• 
  Bimetasomatik skarnlar qanday hosil bo‘ladi?
  
• 
  X.M.Abdullaev bo‘yicha skarn bilan bog‘liq rudalarning paydo bo‘lishi bilan bog‘liq bo‘lgan 4 stadiyani aytib bering?