4- va 5-yillar uchun daromad o’sish ko’rsatkichi:
ID= D5/ D4=2, 216 marta
Agar buni foizlarda hisoblasak 221,6 % hosil bo’ladi
Demak, 5-yili korxona daromadi 221,6 % ga ko’tarilgan. Bunga sabab 5-yilda TA larning to’liq (10 0000 ta) ishga tushushidir.
2 – vazifa
Bitta nomer uchun yillik eksplatatsion xarajatlar, ming so’m./nom
|
4-yil (ming so’m)
|
5-yil (ming so’m)
|
Ishlab chiqarish tannarxi, hammasi
|
18
|
22
|
Bundan:
|
|
|
* ish haqi
|
4=13,8%
|
6
|
* ijtimoiy sug’urta organlariga ajratmalar
|
1,6=5,5%
|
2,4
|
* amartizatsiya
|
10=34,5%
|
12
|
* ishlab chiqarish ehtiyojlariga sarflangan elekrt energiya xarajatlari
|
1=3,3%
|
0,8
|
* boshqa ishlab chiqarish xarajatlari
|
1,4=5%
|
0,8
|
Davriy xarajatlar, hammasi
|
11
|
10
|
Bundan:
|
|
|
* realizatsiya xarajatlari
|
3=10,3%
|
0,8
|
*boshqaruv xarajatlari
|
3=10,3%
|
4
|
* boshqa operatsion xarajatlar
|
5=17%
|
5,2
|
Ushbu ma’lumotlardan foydalanib, quyidagilarni hisoblash talab etiladi:
1. bir so’m daromad tannarxi, tannarx o’zgarishi va har bir xarajat elementlarining tannarx o’zgarishiga ta’siri;
2. Sof foyda.
1. Tannarx kalkulyatsiyasi. Tannarx korxona faoliyatining eng muhum elementi bo’lib, ishlab chiqarish va sotuvga ketgan barcha harajatlarning puldagi ko’rinishidir. Tannarx ikki xil bo’ladi:
a) ishlab chiqarish tannarxi;
b) to’liq tannarx.
Ishlab chiqarish tannarxi ishlab chiqarish uchun sarflangan barcha xarajatlarni qo’shish bilan aniqlansa, to’liq tannarx ishlab chiqarish tannarxiga davr xarajatlarini qo’shish orqali hisoblanadi.
Bizda joriy va ekspluatatsion xarajatlar tushunchasi mavjud. Joriy xarajat deb, barcha ishlab chiqarish xarajatlari yig’indisiga aytiladi. Ekspluatatsion xarajatlar esa, shu joriy xarajatlarga davr xarajatlarini qo’shish orqali aniqlanadi.
4 -yil uchun
T4=18000*6417=115 506 000
Pn=11 000*6417=70 587 000
Exarajat= T4 + Pn = 186 093 000
T4 =Exaraj/D4*100 so’m=186 093 000/1 149 092 192*100 so’m=16 so’m
5- yil uchun:
T4=22000*10 000=220 000 000
Pn=10 000*10 000=100 000 000
Exarajat= T5 + Pn = 320 000 000
T5 =Exaraj/D5*100 so’m=320 000 000/2 547 416 667*100 so’m=12 so’m
2. Tannarxning o’zgarishi. Yuqorida to’rtinchi va beshinchi yillar uchun tannarx
hisobladik. Endi proportsiya usuli orqali 5-yili tannarx qaysi tomonga o’zgarganini aniqlaymiz:
IT=T5/T4=12/16=0,75 Demak, tannarx 25 %ga qisqargan
Tannarxni xarajatlar bo’yicha o’zgarishini indeks metodi orqali tahlil qilishimiz mumkin
,
Bu yerda ∆Jcj – Tannarx o’zgarishi sur’ati;
Jj - j element xarajatining indeks dinamikasi;
Jd - daromadlar indeksi dinamikasi;
dj.baz - baziz davridagi harajatlarning tannarxdagi ulushi.
Ish haqi bo’yicha
ijtimoiy sug’urta organlariga ajratmalar bo’yicha
Amartizatsiya bo’yicha
Ishlab chiqarish ehtiyojlariga sarflangan elekrt energiya xarajatlari bo’yicha
Boshqa ishlab chiqarish xarajatlari bo’yicha
realizatsiya xarajatlari bo’yicha
boshqaruv xarajatlari bo’yicha
boshqa operatsion xarajatlar bo’yicha
Demak, tannarxning asosiy qisqarishiga sobab realizatsiya va amartizatsiya xarajatlarining o’zgarishi bo’lgan.
3-topshiriq
Sof foyda hisobi.
Foyda deb korxona xo’jalik faoliyatidan oladigan iqtisodiy samaraga aytiladi. Korxona olgan foyda uning daromadlari xarajatlaridan oshishini bildiradi. Foyda rag’batlantiruvchi funksiyaga ega bo’lib, bir vaqtning o’zida korxonaning moliyaviy natijasi va moliyaviy resurslarining asosiy elementi hisoblanadi. Foydadan soliqlar to’langanidan keyin, qolgan qiymat korxonani kengaytirish uchun yetarli bo’lishi kerak.
Sof foydani shakillantirish jarayoni Adliya Vazirligi tomonidan 1999-yilda o’rnatilgan moliyaviy natijalarni shakillantirish tartibi bo’yicha amalga oshiriladi.
Moliyaviy natijalarda sof foyda quyidagicha shakillantiriladi:
1. maxsulot(xizmatlar) realizatsiyadan olingan yalpi foyda sotuv daromadidan sotilgan mahsulo(xizmatlar) tannarxini ayirish yo’li bilan topiladi:
Пyalpi = СВреал. – Среал.
2. asosiy faoliyatdan foyda yalpi foydadan davr harajatlarini ayirib tashlash yo’li bilan aniqlanadi. Hosil bo’lgan natijaga boshqa daromadlar qo’shiladi yoki boshqa harajatlar ayiriladi:
ПОД = Пyalpi – Расх. Пер. +/- Дпр.(Упр.).
3. Umumho’jalik faoliyatidan olingan foydani toppish uchun asosiy faoliyatdan olingan foydaga dividend daromadlari, foiz daromadlari, horijiy valyutalar kursi o’zgarishidan olingan daromad va korxona investitsiyalari va qimmatli qog’ozlarini qayta baholashdan olgan daromadlarini qo’shish va aksincha shu moddalar bo’yicha harajatlarni ayirish kerak bo’ladi:
ПО = ПОД+ Дох.Див. +/- Дох(Уб)Проц. +/- Ин.Вал +/- Переоценка.
4. Soliq to’lagunga qadar foyda aniqlanayotganda, umumho’jalik faoliyatidan olingan foyda boshqa daromad va harajatlar orasidagi saldoga qo’shiladi:
ПДН = ПО +/- Чрезв. Пр.(Уб.)
5. Korxona sof foydasi soliq to’langunga qadar foydadan barcha barcha soliqlar to’lab bo’linganda aniq bo’ladi.
ПЧ = ПДН – Налог на Прибыль – Налоги др.
Sof foydani nima qilishni korxona o’zi tanlaydi. U turli hil maqsadlarda ishlatilishi mumkin, masalan, jamg’arib boorish fondiga qo’shilishi va ishlab chiqarishni kengaytirishga hizmat qilishi mumkin. Ba’zan, sof foyda hech qanday fond tashkil qilinmay bevosita sarflanishi mumkin va sarflangandan keyin ham qolgan summa taqsimlanmagan foyda deb ataladi va u to’la korxona ixtiyorida bo’ladi.
Yuqoridagi formulalardan foydalangan holada ShTT ning 4- va 5-yillar sof foydasini aniqlaymiz:
4-yil uchun
D4= 1 149 092 192
QQS=D4*20%/120%=191 515 365 so’m
Realizatsiya qilishdan sof tushum= D4 –QQS=957 576 827
Umumiy foyda = realizatsiya qilishdan sof tushum- ishlab chiqarish tannarxi=957 576 827- 115506000=842 070 827
Asosiy faoliyatdan daromad= UF-DX= 842 070 827-70 587 000=
=771 483 827
STF=771 483 827
Foyda solig’i=STF*9%=69 433 544
Infratuzilma solig’i bazasi=STF-FS=702 050 283
Infratuzilma solig’i=702 050 283*8%=56 164 023
Sof foyda = STF- FS- IfS=645 886 260 so’m
5-yil uchun
D5 =2 547 416 667
QQS= D5 *20%/120%=424 569 445
Realizatsiya qilishdan soh tushum= D5 –QQS=2 122 847 222
Umumiy foyda = realizatsiya qilishdan sof tushum- ishlab chiqarish tannarxi=2 122 847 222 – 220 000 000=1 902 847 222
AFD=UF-DX=1 902 847 222 – 100 000 000=1 802 847 222
Soliq to’languncha foyda =AFD
FS=STF*9%=162 256 250
Infratuzilma solig’i=(STF-FS)*8%=131 247 277
Sof foyda = STF- FS- IfS=1 509 343 694 so’m
Do'stlaringiz bilan baham: |