Фотометрия ва спектрофотометрияда ишлатиладиган асбоблар

Ta’minlash manbai zanjiridagi tugmacha bosilganda tok o‘lchash kamerasiga joylashtirilgan platina spiralni qizdiradi va shu spiralda, agar gaz-havo aralashmasi yonuvchi bo‘lsa, uning katalitik yonishi sodir bo‘ladi.

• Ta’minlash manbai zanjiridagi tugmacha bosilganda tok o‘lchash kamerasiga joylashtirilgan platina spiralni qizdiradi va shu spiralda, agar gaz-havo aralashmasi yonuvchi bo‘lsa, uning katalitik yonishi sodir bo‘ladi.
• Kamera (9) da aralashmaning yonishidan qo‘shimcha qizish hisobiga platina spiralning qarshiligi kamera (10) dagi qarshilikka nisbatan o‘zgaradi. Buning natijasida ko‘prikning muvozanati buziladi va galьvanometrning strelkasi og‘adi.

• 1-rasm. PGF gazoanalizatorining elektrik sxemasi.
• 1-batareya, 2 va 3- o‘zgaruvchan rezistorlar, 4 galьvonametr, 5 va 6 o‘zgarmas rezistorlar, 7 va 8 galьvonometrning qo‘shimcha rezistorlari, 9-o‘lchash kamerasi; 10- taqqoslash kamerasi.

• Rasm: Gravimetrik usulda havoning changlanganlik darajasini aniqlash qurilmasi.
• I-changlantirish kamerasi: II-aspirator: 1.Havo purkagichlar: 2 -uch yo‘nalishli kran: 3 - organik oyna: 4- filьtrli allonj: 5-rezina trubakalar: 6 –shtutser: 7-oyna.

• 8-namuna olish tezligini rostlovchi dasta: 9-rotametr: 10-chang yig‘gich.
• Aspirator bu chang havoni allonj orqali so‘rib oluvchi qurilma, shu bilan birga surilgan havoning xajmiini ham ulchaydi.
• Allonj- filьtr urnatiladigan metall yoki shishiassilindr
• Belgilangan xonada havoning changlanganligini baholash uchun changning massasini, xajm birligidagi chang zarrachalarining sonini, uning tuzilish tarkibini, bug‘lanuvchanligini va zaxarligini hamda formasini bilish shart. Havoning changlanganligini gravimetrik (tarozida tortish), hisoblash (sanash), elektrik va fotoelektrik usullar bilan aniqlash mumkin. Ushbu mashg‘ulotda biz gravimetrik usulni o‘rganamiz (2-rasm). Gravimetrik usul bu xajm birligidagi havo tarkibida bo‘lgan chang massasining og‘irligini o‘chashdan iborat. Buning uchun maxsus filьtrning og‘irligi analitik tarozida o‘lchab olinadi, so‘ngra u orqali belgilangan xajmdagi chang –havo aralashmasi so‘riladi. Filьtrning og‘irligini yana taroziga tortiladi. CHang aralashmasining xajmiy og‘irligi quyidagi formuladan aniqlanadi. mg|m3.

• Ishni bajarish tartibi:
• 1)SHtutserdan rezina trubani sug‘irish orqali aspiratorni changlash kamerasidan ajratish.
• 2)Aspiratorni ishlatish va qo‘lda rostlovchi ventilni kerakli hajmdagi namuna olish uchun rostlash.
• 3)Analitik tarozi yordamida filьtrning og‘irligini milligramm darajasidagi aniqlikkacha o‘lchang va uni allonjga o‘rnating.
• 4)Allonjni rezina trubkalar orqali changlanish kamerasi va asspiratorga shunday ulash kerakki, bunda allonjning enli uchi kameraga qaratilgan bo‘lishi lozim.
• 5)CHanglanish kamerasidagi ventilyatorni ishlating.
• 6)Asspiratorni ulab, 3-4 minut davomida changlangan havoni allonj orqali so‘rib oling.
• 7)Aspirator va changlanish kamerasi ventilyatorini o‘chirib allonjni ajrating va uni analitik tarozi yordamida milligramm darajasidagi aniqlikda og‘irligini o‘lchang.