Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar II xalqaro ilmiy anjumani

Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar

II xalqaro ilmiy anjumani 
 
19-20 noyabr 2021 yil 
136 
 
1-rasm. Bir xil (100 nm) qalinlikdagi uchta material - PC
71
BM, P3HT va ITIC yupqa 
qatlamlarning yutilish spektrlari 
Rasmda keltirilgan yutilish spektriga asosan PC
71
BMning yutilishi, yorug‘lik 
to‘lqin uzunligini oshishi bilan bir tekis pasayib boradi. Ushbu spektrda 380 nmli 
qisqa to‘lqinlarda tor, lekin kuchli va 450 nm - 600 nmlar sohasida keng, lekin 
kuchsiz yutilishni kuzatish mumkin. Qatlamning yutilish spektri PC
71
BMning 
erkin molekulalari yutilish spektridan bunday keskin farqi qatlamda ushbu 
molekulalarning agregasiyalanishi bilan bog‘liq bo‘lib, bu xolat turli 
konsentratsiyaga ega bo‘lgan PC
71
BM eritmalardan tayyorlangan qatlamlarning 
yutilish spektrlarini solishtirish orqali aniqlangan[3].
Xuddi shu qalinlikdagi P3HT qatlamida yutilish ancha kuchliroq bo‘lib, uning 
spektri asosiy elektron o‘tish va uning tebranish obertonlari bilan bog‘liq, 
maksimumlari 510, 550 va 600 nmda joylashgan uchta pikdan iborat va bu 
piklarning intensivliklari nisbati bunday polimerda molekulyar tartiblanish 
darajasini ko‘rsatadi[4]. Rasmda uzluksiz chiziq bilan ko‘rsatilgan ITIC 
qatlamining yutilish spektri esa maksimumlari 650 nm va 700 nmda joylashgan 
ikkita pikdan iborat bo‘lib, ular quyosh nuri spektrining katta to‘lqin uzunliklar 
sohasida ushbu energiyani intensiv yutilishini ta'minlaydi. 1-rasmdagi yutilish 
spektrlaridan ko’rish mumkinki quyosh nurini keng sohada ko’roq yutilishga ega 
akseptor bu ITIC dir. PC
71
BM akseptorning yutilish spektri ITICga qaraganda juda 
past ekan. Shu sababli bu sohadagi ilmiy izlanish olib borayotgan olimlar fulleren 
asosidagi aksepotrlarni fulleren bo’lmagan akseptorlarga almashtirishga 
urinishmoqda. 
Mutaxassislarning 
OQElarida 
elektron 
akseptori 
sifatida 
fullerenlarni boshqa akseptor molekulalar bilan almashtirishga intilishining bir 
qancha sabablari bor, ammo eng asosiy sabablari bu qurilmada yutiladigan quyosh 
nuri spektri, yutilish intensivligi va fullerenlarning uzoq ekspluatasiya davridagi 
barqarorligi bilan bog‘liqdir. 

---