Foreign languages

Tasks-vazifalar

Complete the columns

Capital
Largest city
Official languages
Demonym
Government
	Declared
	Recognized
	Current constitution
Currency

DIRECT AND INDIRECT SPEECH (KO‘CHIRMA VA O‘ZLASHTIRMA GAPLAR)

1. Bir odamning gapini boshqa birovga o‘zgartirmasdan yetkazish ko‘chirma gap deyiladi (Direct Speech). Bir odamning gapini to‘ldiruvchi ergash gap yordamida faqat maz munini

yetkazish o‘zlashtirma gap deyiladi (Idirect Speech). Ko‘chirma gap: O‘zlahshtirma gap:
He has said: «The ship will arrive at the end of the week». «Kema haftaning oxirida keladi», dedi u. He has said that the ship will arrive at the end of the week. U kemani haftaning oxirida ke lishini aytdi. Ko‘chirma gapdagi The ship will arrive at the end of the week gapi mustaqil, alohida bir gapdir. O‘zlashtirma gapdagi that the ship will ar rive at the end of the week gapi to‘ldiruvchi ergash gap, u alohida ishlatil maydi. He has said bosh gap. 2. Ko‘chirma gaplardan oldin odatda vergul qo‘yiladi. Ammo uzun matnlardan oldin ikki nuqta qo‘yiladi. Ingliz tilida qo‘shtirnoq ko‘chirma gapning boshida ham, oxirida ham qatorning yuqorisiga qo‘yiladi.
3. Ko‘chirma gaplar darak gaplar, so‘roq gaplar va buyruq gaplarga bo‘linadi.
DARAK GAPLARNI O‘ZLASHTIRMA GAPLARGA AYLANTIRISH
Ko‘chirma gaplarni o‘zlashtirma gaplarga aylantirishda quyidagi o‘zgartirishlar qilinadi:
1. Bosh gap bilan ko‘chirma gap o‘rtasidagi vergul va qo‘shtirnoqlar tushirib qoldiriladi. O‘zlashtirma gap oldida that bog‘lovchisi qo‘yiladi, ammo bu bog‘lovchi ko‘pincha tushib qoladi: Ko‘chirma gap: O‘zlashtirma gap: He says, «Mary will do it». U deydi: «Meri buni qiladi». He says (that) Mary will do it. U Merining buni qilishini aytadi.
2. Agar bosh gapda to‘ldiruvchisiz say fe’li ishlatilgan bo‘lsa, o‘zlashtirma gapda to say saqlanib qoladi. Agar ko‘chirma gapda to say fe’li dan keyin to‘ldiruvchi kelgan bo‘lsa, ko‘chirma gapdagi to say fe’li o‘zlash tirma gapda to tell fe’li bilan almashtiriladi: Ko‘chirma gap: O‘zlashtirma gap: He says, «Mary will come in the evening». U deydi: «Meri kechqurun keladi». He says that Mary will come in the evening. U Merining kechqurun kelishini aytadi.
He has said to me, «The negotiations have begun». U menga dedi: «Muzo karalar boshlandi».
He has told me that the negotiations have begun. U menga muzokaralar boshlanganligini aytdi.
Izoh: To saydan keyin vositali to‘ldiruvchi to predlogi bilan ishlatiladi, to telldan keyin esa vositali to‘ldiruvchi predlogsiz ishlatiladi. 3. Ko‘chirma gapdagi kishilik va egalik olmoshlari ma’noga qarab o‘zgartiriladi: Ko‘chirma gap: O‘zlashtirma gap: Mary says, «Peter has taken my dictionary». Meri deydi: «Mening lug‘atimni Piter olgan». Mary says that Peter has taken her dictionary. Mery uning lug‘atini Piter olganligini aytadi. My brother has said, «I shall come at five o’clock». Mening akam dedi: «Men soat beshda kelaman». My brother has said that he
will come at five o’clock. Mening akam soat beshda kelishini aytdi.
4. Agar bosh gapdagi fe’l Simple Present, Present Perfect yoki Simple Future zamonlarining birida bo‘lsa ko‘chirma gapdagi zamon o‘zla shtirma gap da o‘zgarmaydi: