Фойдали қазилмаларни очиқ усулда қазиб олиш тўғрисида тушунча

Ҳар хил тоғ жинсларини қазиб олишда ва турли-туман қазилмалар, чуқурликларни ковлаш мақсадида ер устида туриб олиб бориладиган ишлар йиғиндисига очиқ кон ишлари деб айтилади. Катта миқёсдаги очиқ кон ишлари фойдали қазилма бойликларини қазиб олиш билан узвий алоқададир. Бунда ер остида ётган фойдали қазилма бойликларини қазиб олиш билан алоқадор барча ишлар ва жараёнлар, очиқ кон иншоатлари орқали амалга оширилади. Ер ости усулида қазиб олишда эса фойдали қазилма бойликларини махсус жиҳозланган ер ости иншоатлари ёрдамида қазиб олинади. Конларни очиқ усул билан қазиб олишда кончилик ишлари икки қисмга бўлинади:

• 
  очиш ишлари (қопловчи жинсларни қазиш, ташиш ва жойлаштириш ишлари);
  
• 
  қазиб олиш ишлари (фойдали қазилма бойликларини қазиш, ташиш, бир жойга тўплаш ёки тушириш ишлари).
  

Очиш ишлари фойдали қазилмани қоплаб турган бўш тоғ жинсларини олиб ташлашдан иборат. Ушбу жараён фойдали қазилмага етиб боришни таъминлаши ва уни хавфсиз ҳолда қазиб олишга шароит яратиши лозим. Очиш ва қазиш ишлари натижасида карьер ҳосил бўлади.
Карьер – фойдали қазилма конларини очиқ усулда қазиб олиш учун мўлжалланган ва жиҳозланган очиқ кон лаҳимлари комплексидир.
Ишлаб чиқариш асослари ва мақсадлари учун очувчи ва тайёрловчи лаҳимларни бирлаштирадиган алоҳида кон тайёрлов ишлари ўтказилади (асосий хандак ва ярим хандак, қирқма хандак ва ярим қирқма хандак ва бошқа лаҳимлар). Кон тайёрлов ишларини ўтказишдан мақсад шундан иборатки, бу қазиш жойларига (забойларга) ва кон ишларининг бошланиш фронтига транспортни келишини таъминлаш учун йўл очиб беради.
Очиқ усулда қазиш қўйидагиларни ҳам ўз ичига олади:

• 
  кон ва унинг алоҳида участкаларини тайёрлаш ишлари (асосан устки қисмини тайёрлаш);
  
• 
  қазиб олинаётган тоғ жинслари массиви мустаҳкамлигини таъминлашдаги кон-захира мухофазаси ва иншоатларини ҳисобга олиш ишлари (сув мувозанатини таъминлаш, кон жинсларининг ўз-ўзидан ёниб кетишини ва юзанинг деформациясини олдини олишдаги қайта тиклаш ишлари ва ҳ.к. ишлар).