Фойдали қазилмаларни очиқ усулда қазиб олиш тўғрисида тушунча

Комбинациялашган қазиш тизими.
Булардан ташқари комбинациялашган тизимлар ҳам қўлланилади, улар ўзида транспортли ва транспортсиз тизимлар белгиларини мужассам этади. Ички уюмлаш ёки ташқи ташиш белгиларини инобатга олиб униси ёки бунисини қўллаш улуши устунлигига қараб қазиш тизимини қопловчи жинсларни қисман ички ва ташқи ағдармаларга ташиш тизимларига (13.4, В-7) ва қопловчи жинсларни қисман ички ағдармаларга ташиш тизимларига (13.4, В-8 расм) бўлинади.
Биринчи ҳолатда жинсларни транспорт воситалари ёрдамида ташиш натижасида, одатда юқориги поғоналардан қуйи поғоналардаги транспортсиз қазиш тизимларининг техник-иқтисодий устунликларидан фойдаланиш имкониятлари кенгаяди. Иккинчи ҳолатда эса, қопловчи жинсларни ички ағдармаларга уюшни қисман қўллаш, одатда карьернинг қуйи поғоналарида транспортли қазиш тизимларининг техник-иқтисодий кўрсаткичларини яхшилаш имконини беради. Чунки карьернинг қуйи горизонтларига транспорт воситаларини олиб кириш нисбатан қийин ҳисобланади.
Комбинациялашган қазиш тизмиларининг ўзаро бир-бирига нисбатан мураккаблиги ёки тежамкорлилиги маълум тизимида ташишнинг ташқи ташиш ёки ички уюш усуллари қатнашиш усулига боғлиқ бўлади. Қанчалик кўп ҳажмдаги жинслар транспортсиз қазиш тизимлари билан қазиб олинса, комбинациялашган қазиш тизими шунчалик тежамли ҳисобланади.
Иш зонасининг ривожланиш шаклига кура, икки синфга булинади: ёппа, иш зонаси узгармас баландликка эга тизимлар (расмларда 13.4, А-1, А-2, А-3, Б-4, Б-6, В-7) ва чукурлашувчи, иш зонаси узгарувчан баландликка эга казиш тизимлари (расм 13.4, Б-5).
Иш фронтининг планда жойлашиши ва унинг силжиши йўналишига қараб синф ва синфчалар (подклассы) мос равишда гуруҳларга (узунасига, кўндалангига, веерсимон ва доиравий) ва гуруҳчаларга (бир бортли, икки бортли, марказий, тарқоқ ҳолда (рассредоточенный)), (переферийные) бўлинади (расм 12.5).
Булардан ташқари, қазиш тизимлари қуйидагилардан келиб чиқиб ҳам характерланади: ағдармаларни жойлашган ўрнига қараб (ички ва ташқи), қазиш йўналишиниг профилига қараб (горизонтал, қия ёки тик қия қатламчалар билан) ва бошқа қушимча белгиларига қараб.
Қазиш тизимларининг классификацион белгилари уларнинг номланишида ўз ифодасини топади.
Маълум кон-геологик шароитлардан келиб чиқиб у ёки бу белгининг мухимлик даражаси ўзгариши мумкин, бу албатта айни кон учун қабул қилинган қазиш тизими номида ўз ифодасини топмоғи керак.