Fiziologiyasi va gigiyenasi

markazga  intiluvchi 
nerv  tolalari  orqali  markazi)  asab  tizim iga  o'tkaziladi.
M arkaziy  asab  tizim ida  qo'shim cha  neyronlar  hisobiga  refleks 
tor hajmli  vaqtlardan  asab tizim ining butun-yaxlit faoliyatiga  ayla- 
nadi.  M arkaziy  asab  tizim ida  tushayotgan  signallarning  qayta  ish- 
lanishi  -   tahlili  bajariladi  va 
markazdan  qochuvchi
  tolalarga  im- 
pulslarning  o'tkazilishi  yuz  beradi.
Refleks  natijasida o 'z   faoliyatini  o'zgaitiruvchi  ishchi  a'zo  -  
ef- 
fektor
  deb  ataladi.  Retseptordan  ishchi  organgacha  nerv  impulsla- 
rini  o'tkazuvchi  y o 'l  reflektor  yoyi  deb  ataladi.  Bu  refleksning 
asosiy  materiali  hisoblanadi.  Reflektor  yoyi  haqida  gap  yuritgan 
paytda. har bir bajariladigan reflektor akt katta miqdordagi neyron­
lar  ishtirokida  baj aril ishi ni  nazarda  tut ish  kerak.  Refleksning  ikki 
yoki  uch  lieyronli  yoyi  b or-y o 'g 'i  chizma  haqiqatan  esa  tananing 
turli  qismlarida  joylashgan  juda  ko'plab  retseptorlarini  q o 'zg 'a- 
lishidan  yuzaga  keladi.  Har  qanday  reflektor  aktda  nerv  impulslari 
markaziy  asab tizim iga kelgach.  keng  miqyosda tarqaladi va  uning 
turli  qismlarigacha  yetib  boradi.  Shu  sababli  reflektor  reaksiyala- 
rining tuzilish asosini markazga intiluvchi. markaziy  yoki qo 'sh im ­
cha va  markazdan  qochuvchi  neyronlar  zanjiri  tashkil  qiladi  desak 
to 'g 'riro q   bo'ladi.
Har  qanday  reflektor  aktda  katta  miqdordagi  nerv  impulslarini 
m iyaning  turli  qismlariga  o'tkazuvchi  neyronlar  guruhi  ishtirok 
etganligi  sababli  reflektor  reaksiyasida  butun  organizm  ishtirok 
etadi.  Haqiqatan  ham.  agar  sizning  qo'lingizga  favqulodda  igna 
sanchib  olishsa.  siz  uni  tez  tortib  olasiz.  Bu  reflektor  reaksiyadir, 
lekin bu paytda faqatgina q o'l muskullari qisqarm asdan nafas olish. 
yurak-tom irlar  tizimi  faoliyatlari  ham  o'zgaradi.  Demak,  siz  san- 
chilgan ignaga reaksiva qildingiz. Javob reaksiyasiga amalda butun
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

organizm  ishtirok  etgan  bo'lsa,  bu jarayonni,  y a ’ni  reflektor aktini
-  butun  organizmni  koordinatsiyalashgan javob  reaksiyasi  deb  qa- 
rash  mumkin.