Fiziologiyasi va gigiyenasi

Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanining tekshirish  usullari
Bolaning tug'ilishidan boshlab to voyaga yetguniga qadar uning 
a'zolari,  a ’zolar  tizim lari,  to'qim alari  va  hujayralari  funksiyalari- 
ni  to ‘rli  biologik  va fiziologik  usullar yordam ida  o ’rganib.  muhim 
xususiyatlari  qayd  qilinib,  olingan  m a’lumotlar  to'planadi  va  ular 
tahlil  qilinadi:
1.  Laboratoriya  tedqiqot  usullari.  Bu  usul  yordamida  orga­
nizmning  funksiyalariga  tashqi  atrof-muhit  omillarining  ta ’sirini 
o'rganish,  organizmda  biror  a ’zoning  funksiyasi  yoki  ahamiyatini 
aniqlash,  a ’zo  faoliyatining  asab  tizimi  faoliyatiga  ta ’sirini  bilish, 
a ’zolarni  ion  bilan  ta ’minlanish  darajasi  o'rganiladi.
a) Inyeksiya  usuli — ichki  kovak  a ’zolarga,  qon tomirlarga turli 
xil  kimyoviy  bo'voqlar  yuborib  o'rganiladi.
b)  Rentgen  nuri yordam ida  o'rganish  usuli  — bu  usul  orga­
nizmni  to 'lig 'ic h a   o'rganish  imkonini  beradi.
d)  Auskultatsiya  usuli  -   maxsus  eshituv  asboblari  yordamida 
zarur bo'lgan organizm a'zolari  (yurak va o'pka)ning ishlab turgan 
paytda  fonendoskop  yoki  stateskop  yordamida  eshitib  ko'riladi.
2.  A ntroponom etrik  usul:  bu  usulning  bir  nechta turlari  m av­
jud  bo'lib,  bular  quyidagilardir:
a)  Som atom etrik  -   bola  bo'yining  (o'tirgan  va  turgan  holda) 
uzunligi,  vazni,  ko'krak  qafasining  kengligini.
b)  Fiziom etrik -   funksional  ko'rsatkichlardan  o'pkaning  tirik­
lik  sig'im i,  q o 'l  va  oyoq  mushaklarining  kuchi,  ko'zning  ko'rish 
o'tkirligi,  ko'rish  maydoni  va  hokazo.
d)  Som atoskopik -   qad-qomatning  tuzilishi  (umurtqa p o g 'o n a­
sining shakli, ko'k rak qafasi,  oyoq mushaklarining rivojlanishi, teri
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ostidagi  yog-  qatlamining  miqdori  va  hokazo),  jinsiy  rivojlanish 
alomatlari  aniqlanadi.  O 'tkaziladigan  antropometrik  tekshiruvlar 
bolalarning  yoshiga  qarab  har  xil  tuzilishi  mumkin.  M aktabgacha 
yoshdagi  bolalarning  jism oniy  rivojlanishini  aniqlashda  qo'shim - 
cha  harakat  faoliyati  hamda tilning  rivojlanishiga  ahamiyat  berila- 
di.  Antropom etrik tekshiruvlar  kunning  birinchi  yarmida,  asboblar 
yordam ida  vorug'  xonalarda,  qulay  mikroiqlim  sharoitida  o4kazi- 
lishi  kerak.