Fiziologiyasi va gigiyenasi



Download 8,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet66/252
Sana29.04.2022
Hajmi8,61 Mb.
#594382
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   252
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.)-857

3. 5. 4. Vegetativ asab tizimi
Vegetativ asab tizimining ahamiyati. 
Ichki a'zolarning silliq 
muskullari, qon tomirlari va teri, yurak muskullari va bezlar vege­
tativ asab tizimi bilan innervatsiya qilinadi. Vegetativ tolalar skelet 
muskullariga ham boradi. Lekin ular q o 'z g ’atilganida muskullar­
ning qisqarishi kuzatilmaydi. ammo ularda moddalar almashinuvi 
ortadi va shu yo 'l bilan ularning ish qobiliyati stimullanadi. Asab 
tizimining a ’zolarga bunday ta'siri trofik ta ’sir deb ataladi. Vegeta­
tiv asab tizimi markaziy asab tizimiga ham trofik ta ’sir ko'rsatadi.
101
www.ziyouz.com kutubxonasi


Li ichki a'zo lar va tom irlar faoliyatining bezlar sekretsiyasini yurak 
ishini boshqaradi. M oddalar almashinuvi ham vegetativ asab tizim i 
bilan boshqariladi.
Vegetativ asab tizim ining umumiy tuzilish rejasi. 
Vegeta­
tiv asab tizim ining markazlari miya tanasida va orqa miyada jo y ­
lashgan. Periferik qismi nerv tugunlari va nerv tolalaridan tashkil 
topgan. Vegetativ markaz hujayralarining o ‘simtalari orqa mi- 
yadan. orqa miya nervlarining oldini ildizlari tarkibida chiqadi. 
bosh miyadan esa bosh miya nervlari tarkibida chiqadi. Bu o'sim - 
talarni 
gartglionaroldi (bug‘unoldi) tollari
deb ataladi. Ular rni- 
velin p o 'stlo g 'i bilan qoplangan bo'lib rangi oq va ularning tanasi 
markaziy asab tizimida joylashgan. M iyadan chiqqan o'sim talar 
periferik nerv b o 'g 'in larid a (gangmiyalarda) tamom bo'ladi. Peri- 
feriyada joylashgan vegetativ tugunlardagi hujayralar o'sim talari 
ichki a'zolarga yo'nalgan bo'ladi (bezlar va boshq.). Bunday gan- 
glionarorti (tugundan keyingi) o'sim talari miyelin po'stloq bilan 
qoplanmagan va k o 'k rangda bo'ladi.
Shunday qilib, vegetativ asab tizimi m arkazidan innervatsiya qi- 
linuvchi organgacha bo'lgan y o i ikkita neyrondan iborat bo'ladi. 
Bu borada skelet muskullari. teri. b o 'g 'in la r va paylarni innervat­
siya qiluvchi somatik asab tizimi deb ataluvchi tizim dan vegeta­
tiv asab tizimi farq qiladi. Somatik asab tizim ining nerv tolalari 
markaziy asab tizimidan chiqqanidan keyin innervatsiya qilinuvchi 
organgacha uzilmasdan boradi.
Vegetativ asab tizim ining tolalari somatik asab tizim ining to ­
lalaridan o'zlarining nisbatan past qo'zg'aluvchanligi bilan farq 
qiladi. ular b o ‘y!ab nerv impulslarining tarqalish tezligi hali uncha­
lik yuqori emas (1— 30 m/s).
Tuzilishidagi xususiyatlari va ayrim fiziologik farqlarga asosan 
vegetativ asab tizimi, simpatik va parasim patik qismlarga b o 'lin a­
di.

Download 8,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish