«Fizilologik tugriq» Kirish

«Fizilologik tugriq»

Kirish

Normadagi tugriq bu ayolning sogloomliga togrisidagi yana bir dalil. Yillar davomidagi statistika tugriq maskanlaridagi vrachlar yordami xarxilligini korsatadi. Bunday xarxillik normal tugriq xaqida aniq tushuncha bermidi.

VOZ ning tarifi boicha,normadagi tugriq bu—spontan tugriq bolib 37-42 xafta davom etib, bola bosh tomoni bilan kelishi,kam xafliligi. Tugriqdan song onaning va bolaning soglomligidur.(ona uchu bu yoldoshning yaxshi kochishi va tugriqdan keyin 2 soat mobaynida ozini yaxshi sezishi, -bola uchun buneotolog va bolalar shifokori nazoratidan yaxshi otishi, apgar shkalasi boicha 1-5 daqiqada 7 balni tashkil etish kerak,
Klinik korsatmalar tomonidan normal tugriq oz ichiga quydagilarni oladi:

• bittaurugli xomila;

• bosh bilan kelish;

•bolaning boshi bilan onaning tos xajmi togri kelishi;

•yoldoshning yaxshi funksiyaasida bolaning soglom bolishi;

•vaqtidagi tugriq (38–40 xafta);

• normada tugriqning yaxshi kechishi,tossga togri kelishi;

• suvning oz vaqtida kelishi (bachadonningboynini 6-8 sm ochilishi, 1 periodda);

• jaroxat bolmasligi (tugriq yolining yorilishi) va operatsiya bolmasligi;

• tugriq vaqti” birinchi tugikonlarda 7-14 soat, qayta tugikonlarda 5-12 soat.;

• bolada gipoksik, jaroxat va yuqimli kasalliklar bolmaslik yoki majrux;

• tananing 0.5 % nisbatidan kop miqdorda qon ketmaslik.

Xomilador organizmni tugriqqa tayorlash

Bolaning ichki rivojlanishini geneti pragrammalashinuvi tugashi xomiladorlikning 38-40 xaftasiga togri keladi.xomilador ayolning va bolaning tugriqqa tayorlanishi boshlanadi. Bolaning kortizoli yoldoshning fermentlarini aktivlashtiradi, bu bilan esterogenlar konyugasiyalanadi. Esterogenlar onanig organizimiga tarqaladi(miometriyaga, bachadon boyniga, qinga v.b.) onaning organizmi bachadon zevini ochilishiga tayorlanadi va avtomatik tugriq boshlanadi.

Yoldoshning gemoxorional bolimida qon ketishini oldini olish uchun gemostazda ozgarishlar yuz berib tomir-trombositar va prokogulyasion zev ishga tushagdi. Tugriqdan oldin somatic, immune, gemostatik va neyroendokrin finksiolar orasida bogliklik ortadi. Shunday qilib ona organizmda ogir tugrq jarayoni tayorgarlik boshlanadi.

Xomiladorlik vaqtida bachadon vazni 50-70dan -1000 gramgachan ortadi, bu miometriya xujayralarining ortishi bilan bogliq. Tugriqqa tayorgarlik bir necha soatdan, kungachan chozilishi mumkin. Bachadon tonusi bunda normal xolatini saqlab qoladi. Ayolning xulqi tugriqqa tasr otkazmaydi. Bbuni ayol engil otkazadi.

Bir oy yoki ikki xafta oldin kopgiina belgilar onaga tugriq vaqti yaqinlashayotgani xaqida belgi beradi, bularga kiradi: ayol bunda tana vaznini oldinga tashlab, elka va boshini orqaga tashidi, bachadon tubini qisilish oqibatida pasga tushishi bund abolaning tushish tomoni chanoq suyagiga tushadi(birinchi tugikon ayollarda biro y oldin boshlanadi) xomila suvining xajmini kamayishi,silliq probkani bachadon boynidan siljishim tana vaznini oxirga ikki xafta ichida ortmasligi yoki kamayishim, bachadon tonisini ortishi va qoriinning paski qismida ushlab turikon belgilar. Xomiladorning tugriqqa tayorlik diagnostikasini qoish metodlari: bachadon boynining yetishganligi, oksitasion test. Mammar test, kolpositologik izlanish.
«Bachadon boynining rivojlanganligi- tugriqqa tayyorlikning eng yaxshi belgisi

(Bishop Е.Н., 1964)

0-2 ball bachadon rivojlanmagani korsatadi

3-4 ball bachadonni yaxshi rivojlanmaganini korsatadi

5-8 ball bachadonni toliq rivojlanganini korsatadi

Tugriq 3-ta davrga bolinadi: birinchishisi- ochilish davri, ikkinchisi- xaydash davri, uchinchisi- davomiy davr.

Tugriqning birinchi davri tulgoqdan boshlanib bachadon zevining toliq ochilishi bilan tugidi. Boshida tulgoq xar 10 daqiqada yuz bersa keyinchlik xar 2-3 minutda boladi, tulgoq vaqti boshida 10-15 sekund, keyinchalik 30-40 sekund oxirida 60 sekund. Bachadon tonusini va qisqarish kuchini paypaslash yordamida aniqlanadi: bunda qol bachadon tubiga qoiladi vabachadonning bir qisqarish davridan ikkinchi qisqarish paytigachan bolgan vaqtni xisoblanadi. Bachadon zevining toliq ochilishi 10 sm ga togri keladi. Xomila suvining ketishi bachadon zevining toliq ochilishidan song yuz beradi. Bitinchi davr oraligida ikkta faza korsatiladi: latent faza tulgoq boshida bachadan zevining 4 smgachan ochilgan payiti, aktiv faza 4 smdan toliq ochilgunga qadar.. aktiv fazada akseliryasiya va desilyarisiya vaqti boladi. Birinchi davr birinchi tugikonlarda 12-14 soat davom etsa qayta tugikonlarda ikki marotaba kam.

Asosiy etibor ayolning qon aylanish sistemasiga etibor berish lozim(terining rangiga, pulsga, AB ga), ayolning xolatiga etibor berish lozim( charchash, boshdagi ogriq, qorindagi ogriq). Birinchi davrda vrach xomilador ayolning axvoliga etiborli bolish lozim.

Tugriq dinamikasini kuzatish uchun tashqi akusher kuzatuv, qin orqali kuzatuv va fetal manitor metodlarini qollash lozim. Tashqi akusherlik kuzatuvni ochilish davrida bir necha bor qollash lozim boladi. Va bu xaqda xa 2 soatda yozib boorish lozim.

Bolaning boshi chanoqqa nisbatan joylashihi quydagicha bolishi mumkin. Qichik chanoqqa kirishda, kotta segmentda, kichik segmentda, keng joida, tor joida va chiqishda. Amerika maktabi kichik chanoq uroveni teoriyasini qollaydi (Bishop)

Zevning oxirigachan ochilganidan song ikkinchi davr boshlanadi bu xaydash davri diyiladi va bu bolaning tugilishi bilan tugidi. Ikkinchi davrning oxirida kuchlanish tulgoq bilan bolib qorinning togri muskullarini, diafragmani va tosni tubini qishqarishi kuzatiladi. Tulgoq xar 2-3 daqiqada 50-60 soniya davom etadi. Ikkinchi davr ikki soatdan oshmidi. Ikkinchi davr vrach etibor bilan kuzatish lozim:

• ayolning axvoliga;

•tugriq paytining xolatiga;

•bolaning yurak urishigayurak urushini xar bir tulgoqdan son eshitish lozim , yurak urush ritmiga axamiyat berish kerak.;

•yotgan yerining xarakatiga;

• tugriq yolining xolatiga.

Shifokorning asosiy ishi- tugriqni aseptic sharoitda ona va bolaning axvolini kuzatib turib otkazishi kerak bola ensa soxasi bilan kelganda tugriq akusher amalga oshiradi. Shifokor tugriqni xaydash davrida bolaning yurak urushi va tugriqni kuzatib turadi. Patologik , bola chanoq bilan kelgan tugriqni shifokor amalga oshiradi, u akusher shipsalari va vakum-ekstraksiya qilishi mumkin.

Bola tugilgandan song uchunchi davr boshlanadi. Bu yoldoshni chiqarish bolib u ikki xil yol bilan olinadi. Yoldosh ortadan ajralsa qon ketish bolmaydi xosil bolgan gematoma yoldosh bilan chiqadi, agar yoldosh chetdan kochsa qindan qonli ajralma chiqadi. 3- davr 10-15 daqiqa davom etadi. Uchinchi davrni shoshilmasda, etiborlik bilan, ayolning axvoliga qarab otkaziladi. Ayolning xolati yaxshiligida tashqi va ichki qon ketishlar bomidi. Bachadonni togriqisqarishi uchun ayol katetr orqali siyishi lozim.. bir xill xollarda yoldoshning qismi kochmi qolishi mumkin, shuning uchun yoldoshni kochib qaysi segmentda turishini bilish lozim. Agar yoldosh kochgan bolsa darrov chiqarib olinadi, bunda ayoldan kuchlanishni soraladi, bu paytda yolldosh oson chiqadi. Agar bular yordam bermasa tashqi usul qollaniladi.(Abduladze, Genter) yoldosh kochgandan son akusher tomonidan yaxshilab tekshiriladi. Agar xammasi qoniqarli bolsa bemor tugriqdan keyin palataga otkaziladi

Umumiy tugriq vaqti birinchi tugikonlarda 12-16 soatni tashkil etadi birinchi davr 10-14 soat, ikkinchi davr 2 soat, uchinchi davr 30 daqiqa. Qayta tuqqan ayollarda 6-8 soatni tashkil etadi. Birinchi dar 5-7 soat, ikkinchi davr 1 soat, uchinchi davr 30 daqiqa. Rejalashtirilgan o’quv natijalari-ish natijalari bo’yicha keys bilan talabalar ko’nikmalar orttirishadi:

-Tug’ruq faoliyati nuqsonlarida ayolning umumiy holati va vaziyatini analiz qilish va baxolash.

-Diagnoz qo’tish uchun ta’sir algoritmini to’g’ri tanlash

-Zarur paytda tez yordamni mustaqil ko’rsata olish.

-Malakali postoperatsion reabilitasiyani o’tqazishni bilsh

Ushbu keysni omadli bajarish uchun talaba bilishi shart:dif.diagnostikani olib borish va tug’ruq faoliyati nuqsonlari rivojlanishida aniq sabablarni ajratish.

Masala

03.04.2012 qabul bolimiga 28 yoshli ayol meyorda bolmagan tulgoq shikoyat kelgan.

Dastlabki tibbiy/xirurgik anamnez

• 
  O’tqazgan kasalliklaridan –tez-tez shamollashlar,7 yoshida gepatit bo’lgan
  
• 
  Xays ko’rish 13 yoshdan,jinsiy xayot 20 yoshdan,1 chi nikox
  
• 
  5-xomildorlik,ulardan 4 tasi 7-8 xaftaligida tabiiy abort,asoratlarsiz bo’lgan
  
• 
  Allergiya yo’q
  
• 
  Oilaviy/ijtimoiy anamnez:erlik ayol,o’qituvchi,ichmaydi ,chekmaydi
  
• 
  EPID.ANAMNEZ
  
• 
  Infeksion kasallar bilan aloqada bo’lmagan
  
• 
  Qon preparatlari olmagan
  
• 
  Infeksion terapiyani inkor qiladi
  

FIZIK KO’RUV

• 
  Teri qoplamlari odatiy rangda.Es hushi aniq,xolati faol
  
• 
  Puls muntazam-90-92zarb/min AD 110/70mm s,us.yurak auskultatsiyada normada,patologik shovqinlar yo’q
  
• 
  Nafas buzilishi yo’q,aus.o’pkalarda buzilishlar yo’q
  
• 
  Qorin yumshoq,xomiladorlik xisobiga kattalashgan,QA-95,BTO’-34.SMXomila joylashishi bo’ylamasiga,oldindagi qism boshcha,tazning kirish qismiga yaqin.Xomila yurak urish soni minutiga 146 zarb/min
  
• 
  UQAHb-90g/l.biroz leykotsitoz-9.2.ECHT-15mm/s
  
• 
  USA normada
  
• 
  USD;xomila bosh bilan oldinda kelishi.sezilarli kamsuvlik, Yo’ldosh III darajali etilish petrifikatlari bilan
  

Savollar va topshiriqlar:

1.Sizningcha tug’ruq induksiyasini qaysi yo’l bilan olib boriladi?

2.SRB sharoitida bu xolatda qanday kuzatuvlar olib borish kerak?

3.Sizning diagnoz qanday va uni izoxlang?

II. TALABALAR UCHUN METODIK KO’RSATMALAR

MASALA.

SRB sharoitida tug’ruq ishi nuqsonlari ayollarni olib borish taktikasini tanlash.

2.2 kichik masala

1.Tashqi ko’rinish analizi

2.anamnez va tug’ruq faoliyati nuqsonlari rivojlanishida taxminiy etiologic faktorlar bo’lib xisolanishi analizi

Topshiriq:

Ayolning holatiga qarab analiz asosida taxminiy diagnoz qo’yiladi,diagnostikaning zaruriy metodlarini o’tkazish,chanoq bilan oldinda kelishda ayolni keying kuzatuvlar uchun asosiy vazifalarini qabul qilish.

II.Talabalar uchun metodik ko’rsatmalar
2.1.Masala

SRB sharoitida tug’ruq faoliyati nuqsonlarida ayollarni olib boorish taktikasini yanlash.

2.2.Kichik masala.

1.Tashqi ko’rinish anamnezi

2.Analiz va tug’ruq faoliyati nuqsonlari rivojlanishida taxminiy etiologic faktorlar bo’lib xisoblanishni analizi.

3.Ko’ruv analizi

4.Kerakli diagnostic metodlarni tanlash

5.Olingan ma’lumotlarni solishtirish va dif.diagnostikani olib borish.

6.SRB sharoitida masalani aniq to’xtamiga kelish.

2.3.Bajarish algoritmi

1.Tashqi ko’ruv analizi o’z ichiga quyidagilarni oladi;

-Teri va ko’rinuvchi shilliq qavatlarni ko’rish

-Yuz(ko’z,til)

2.Anamnez analizi

-O’tqazgan kasalliklari

-Oilaviy –ijtimoiy anamnez

-Akusher-ginekologik anamnez

3.Ko’ruv analizi

-Ps,AD,nafas olish soni,teri qoplamlari

-yurak va o’pkala i tanlash

5.Olingan ma’lumotlarni solishtirish va dif.diagnostikani olib borish.

6.SRB sharoitida masalani aniq to’xtamiga kelish.

3.Ko’ruv analizi

-Ps,AD,nafas olish soni,teri qoplamlari

-yurak va o’pkalar auskultatsiyasi

-qorin palpatsiyasi(Leopold Levtskiy bo’yicha)

-oynalarda ko’ruv

-bimanual ko’ruv

4.Kerakli dignostik metodlarni tanlash

-UQA,USA

-PUSHT UZDs

-doplerometriya

5.SRB sharoitida masalani aniq to’xtamiga kelish

-kerakli davo-choralari

-tez tibbiy yordam ko’rsatish

Analiz va amaliy vaziyatni hal etish bo’yicha mustaqil ish tuzilishi.Vaziyatni analiz varog’i

Ish bosqichi	Tavsiya va maslaxatlar
1. Keys bilan tanishish	Dastlab keys biln tarnishing Vaziyatni darxol baxolashga shoshilmang
2.Berilgan vaziyatli masala bilan tanishish	Yana bir marta ma’lumotni o’qib chiqing, sizga muhim bo’lgan qismlarni ajratib belgilang. Vaziyatni tavsiflashga harakat qiling. Eng muhim va ikkinchi darajali bo’lganlarni ajratib oling.
3.Asosiy masalani va kichik masalani izoxlash va shakllantirish va ko’rsatish.	Masala; Normadagi tugriq ayollarni gospitalizatsiya qilish va taktikasini olib borishni tanlash
4.Vaziyatni analiz diagnostikasi	Vaziyatni analizida keying savollarga javob bering Qaysi doira kasalliklari normal tugriqda keng tarqalgan va xavfli? *Qaysi nozologiya bilan dif.diagnostikani o’tqazish kerak va chanoq bilan kelishni keltirib chiqarishda eng ko’p sabablarni ko;rsating *Qanday diagnostic metodlarni qabul qilish zarur,SRB darajasida kuzatuv rejasini izoxlang va tuzing. *Oxirgi diagnozni qo’yish uchun qaysi tor doiradagi mutaxassislar maslaxati qo’shimcha ravishda kerak? *Keyingi kerakli kuzatuvlar darajasini ko’rsating(medikomentoz va nomedikomentoz davo)
5.Masalani yechish va metodni tanlash va izohlash	Berilgan vaziyatda,berilgan masalani hal qilishning barcha yo’llarini o’tqazing
6.Muammoli vaziyatni qayta ishlash va qayta qo’llash	SRB sharoitida masalani hal qiling va diagnoz qo’ying

III.Keysni bajarish varianti

Keysolog –o’qituvchilarga

IV-KEYS-amaliyotida o’rganish texnologiyasi

O’rganish texno’logiyasi modeli

Mavzu	Normadagi tugriq
Soat hajmi-2 soat	O’rganuvchilar soni 10 kishi.
O’quv mashg’ulotining shakli	Bilimni chiqurlashtirish va kengaytirish bo’yicha amaliyot normadagi tugriq bilan ayollarni kuzatuv taktikasini olib borishni bilsh
Amaliyot rejasi	1.O’quv mashg’ulotiga kirish 2.Bilimni faollashtirish 3.Kichik guruxlarda keys bilan ishlash 4.Natijalarni e’lon qilish va baxolash,muxokama qilish 5.Eng g’olib variantni tanlash va baxolash ,muxokama qilish 6.Xulosa.Talabalarning va guruxning ishini baxolash,o’quv mashg’ulotini mqasadiga erishish darajalari
O’quv mashguloti maqsadi: normadagi tugriq ayollarni kuzatuvini olib boorish taktikasi bo’yicha bilimni chuqurlashtirish. Normadagi tugriq ayollarda poststatsoinar reabilitatsiya va ratsional transportirovkasi,shoshilinch yordam ko’rsatish.diagnostikada kuzatuv olib boorish taktikasini tanlash,vaziyatni analizlashni baxolash layoqati rivojlanganligi.

O’qituvchi topshirig’i: * Normadagi tug’ruq faoliyati ayolning umumiy xolati va vaziyatni analiziini baxolash bo’yicha bilimni chuqurlashtirish va mustaxkamlash *Diagnoz qo’yish uchun ta’sir algoritmini to’gori tanlashni bilish *Tez yordam ko’rsatish bo’yicha ko’nikmalarni ishlab chiqish *SRB sharoitida normadagi tug’ruq ayolllarni kuzatuvida qabul qilingan ko’nikmalarni mustaqil rivojlantirish.	O’quv ishining natijalari; * Normadagi tug’ruq faoliyati ayollarni umumiy xolatini va vaziyatni analiz va baxolaydi *DIAGNOZ QO’YISH UCHUN TA’SIR ALGORITMINI tanlaydi *SRB sharoitida normal tug’ruq faoliyati ayolni kuzatish vaqtida qabul qilingan ko’nikmalrni mustaqil bajarish rivojlanadi *Zarur paytda tez yordam ko’rsatadi,tasir algoritmini ishlab chiqadi.
O’rgsnish metodi	Keys bosqichi,muzokara,amaliy metod
O;rganish ashyosi	Keys,metodik ko’rsatma
O’rganish shakli	Individual,frontal,gurux ichida ishlash
O’rganish sharoiti	Texnik qurilmali,ish uchun moslashgan auditoriya
Monitoring va baxo	Kuzatish,tezkor opros,e’lon qilish ,baxolash

KEYSDAGI ASOSIY O’QUV MASHG’ULOTINING TEXNOLOGIK KARTASI

Ishning tarkibi va bosqichi	O’qituvchilar	Talabalar
Tayorlov bosqichi	Keys tavsiyasi tushuntiradi-bosqichlari va uning mukammal bilimlarini rivojlanishiga tasiri.Keys materiallarni tarqatadi va vaziyatning analiz algoritmi bilan bilan tanishtiradi(talabalar uchun metodik ko’rsatmaga qarang)Analizni mustaqil olib boorish uchun topshiriq beradi va natijalarni”Vaziyatning analiz qog’oziga”ko’chiradi	Eshitishadi Keysning tarkibini mustaqil o’rganishda va individual xolatda vaziyatning analizlar qog’ozini to’ldirishadi.
I bosqich-O’quv mashg’ulotiga kirish.	1.1Mashg’ulot mavzusini nomlaydi, rejaning maqsadi,topshiriq, va o’quv ishini natijasini rejasini aytadi 2.1Baxo natijalari kriteriyalari va mashg’ulotda ish rejimi bilan tanishtiradi(talabalar uchun ko’rsatmaga qarang)	Eshitishadi; mos keluvchi zapislar olib borishadi
II-asosiy bosqich 60 min.	2.1Muammoni xal etishni tushuntiradi va aktuallik vaziyatini tanlaydi. Mavzu bo’yicha bilimni aktivlashtirish maqsadida tezkor apros o’tkazadi (mashg’ulot № 1) - normal tug’ruq faoliyati sabablari - normal tug’rua faoliyatida zamonaviy bo’lmagan diagnostikaning qanday asoratlari bo’lishi mumkin 2.2 Talabalarni guruhlarga bo’lish Keys topshirig’I va tarkibini eslatadi. Muzokora qoidalari gruppada ish tartibi bilan tanishtiradi. 2.3 Topshiriq beradi, topshiriqni topshirishnoi idrok qilishni idrok qilishni aniqlashtirish -qaysi nazologiya bilan difdiagnoz o’tkazish kerak va normal tug’ruq kelib chiqishda aniq sabablarni ko’rsatish. -SRB sharoitida diagnostikmetodlarni tanlash Normal tug’ruq faoliyati olib borish taktikasi 2.4 O’quv ishiga yo’naltiradi maslahat beradi koordinatsiyalaydi/ Individual ish rejalarini baholaydi Vaziyatni analizlash varog’i 2.5 Muhokama, Keysni bajarish bo’yicha qilingan ishni e’lon qilishni tashkillashtirish.Muzokara tashkilotchisi;savol beradi gapiradi nazariy materiallarni eslatadi 2.6 Organayzer tasir algoritmi UASH tasir algoritmi 2.7. Keysni bajarish variantini elon qiladi (4 mashq).
III. Barcha malumotlarni analizni baholash 20 minut	3.1 O’quv ish natijalarini elon qiladi, qo’shimcha ish bilan individual bahoni ma’lum qiladi. Guruhni baholaydi va analizlaydi, ijobiy va sarbiy holatlarni belgilaydi. 3.2 Keys ahamiyatining bosqichlari va uning mutahassis uchun tasirini bildiradi.	Eshtishadi. O’z – o’zini va nisbiy baholashini o’tkazishi mumkin O’zining fikrini bildiradi.

Keys bilan ishlashda individual baholash chizmasi

Qatnashuvchi	Bahoni ko’tsatuvchilar va kriteriylar
	Joriy vaziyatni analizi max 1.0	Masalani izohlash max 0.5	Masalani yechish ashiyosi va tanlash yo’li	Qismni qayta ishlash darajasini yechish	Umumiy baho (2.5)
1.
2.
№

2.0 – 2.5 bal “a’lo” – 1.5 – 2 bal “yahshi”

1.0 – 1.5 – “qoniqarli”. 1.0 baldan kam qoniqarsiz.

Masalani guruhli hal qilish variantini baholash sistemasi

1. Har bir guruh 2 ballik baho oladi. Uni darrov hammasini yechkan variantka berish yoki ikkiga bo’lish mumkin (1:1.05:1.5:boshqalar). Mustaqil hal qilgan variant bahoni qabul qilmaydi.

2. Hamma yig’ilgan ballar har bir variant bo’yicha tahlanadi. Eng ko’p bal to’plagan g’olib keladi. Bahsli holatlarda ovozga qo’yish mumkin.

Masalani guruhli hal qilish variantini baholash chizmasi

Gurux	Masalani echishda alternative variantlar
	1	2	3	№
1
2
№
Summa

Tavsiya qilingan prezentatsiyani baxolash

Guruxlar	Prezentatsiyaning butunligi va aniqligi(1-20)	Tavsiya qilingan prezentatsiyaga nigox.(1-20 min)	Gurux a’zolarining aktivligi va jamligi(1-20min)	Tavsiya qilingan masalani haqiqiy (1-20)	Qonuniy normalarni qabul qilinishi (1-20)	Yig’ilgan ballarnig umumiy summasi max 100
1.
2.
№