Физиквий катталикларни ўлчаш ва хатоликларни ҳисоблаш

Ишни бажариш тартиби

1. 
   Аввало миллиметрли чизғич билан маятник ипининг ОБ орасидаги узунлигини ўлчаб, расмдагидек қурилма йиғилади.
   
2. 
   Шарчанинг диаметри штангентсиркул ёрдамида қайта-қайта ўлчаниб, ўртача қиймати топилади ва радиуси аниқланади. У вақтда маятник узунлиги қуйидагича ҳисобланади:
   

Л= ёки Л= (6).

3. 
   Маятник тебраниш даврини топиш учун, шарчани бир томонга тахминан 5-6⁰ бурчакка оғдириб, секингина қўйиб юборилиб тебрантирилади. Шу пайтнинг ўзида секундомерни ҳам ишлатиб юборамиз. Тебраниш учун кетган вақт аниқланади.
   
4. 
   Маятникнинг тебраниш даврини топиш учун, маятник тебранишини камида уч марта такрорлаш керак ва (4) формуладан ҳисобланади.
   

Бу маълумотларнинг ўртачасини жадвалга киритамиз:

№	р (мм)	(мм)	н	т (с)	Т (с)	г (мм/с^2)	дг (мм/с^2)	е (%)
1.
2
3.
4
5.
Ўрт.

Синов саволлари

1. 
   Физик ва математик маятник нима?
   
2. 
   г нинг физик маъноси?
   
3. 
   Еркин тушиш тезланиши нима ва у нималарга боғлиқ?
   
4. 
   Давр, частота ва амплитуда ҳақида тушунча беринг?
   
5. 
   Ишни бажариш тартиби айтиб беринг?
   
6. 
   Ишчи формулани келтириб чиқаринг?
   

ЕЛЕКТР ЎЛЧАШ АСБОБЛАРИНИ ЎРГАНИШ ВА УЛАРДА ЎЛЧАШ ХАТОЛИКЛАРИНИ ҲИСОБЛАШ


Ишнинг мақсади: электр ўлчов асбоблари классификатсияси билан танишиш, уларда ўлчаш хатолкларини аниқлаш, содда электр занжири тузиб, унда ўлчаш натижалари олишни ўрганиш.
Керакли жиҳозлар: волтметр, амперметр, реостат, ресистор, ўзгармас ток манбаи, уловчи симлар.
Назарий қисм
Електр миқдорларини ўлчаш учун белгиланган асбоблар электр ўлчаш асбоблари (ЕЎА) деб аталади. Ўлчанадиган миқдорларни ўлчаш усулига қараб, эЎАлари 2 гуруҳга ажратилади:
1. Олдиндан даражалаб қўйилган ва ўлчанадиган миқдорни бевосита асбобнинг даражаси бўйича ҳисоблашга имкон берувчи эЎА бевосита баҳолайдиган (кўрсатадиган) асбоб ( амперметр, волтметр, ваттметр, фазометр, частотаметр ва ҳоказо) деб аталади.
2. Ўлчанаётган миқдор қийматини унинг ўлчови билан солиштириш натижасида олинадиган эЎА солиштириб ўлчайдиган асбоб (ўлчаш кўприги, потентсиометр ва компенсатор ва ҳок.) деб аталади.
Ҳозирги вақтда бевосита баҳолайдиган (кўрсатадиган) асбоб эЎА ларининг турлари ниҳоятда кўп, бинобарин, уларга қўйиладиган талаблар, ишлатиш шароити, тузилиши ва бошқа кўрсаткичлари хилма-хил бўлганлиги учун ҳам уларни қуйидагича таснифлаш ( классификатсиялаш) мумкин: (ЕЎА энг муҳим техникавий таснифлари уларнинг шкаласида кўрсатилган бўлади)