Fizikaviy kimyo

2.Elektrod potensiallar.

0 ‘rta maktabda siz metallarning elektrokimyoviy kuchlanishlar qatorini o‘rgangansiz. Uning aniqroq nomi — metallarning standart elektrod potensial qatoridir.

 Bunday qator qanday tuziladi? Nima uchun, masalan, bu qatorda natriy kalsiydan keyin turadi? Bu qatordan qanday foydalanish mumkin?

Birinchi savolga siz biladigan ma’lumotlar asosida javob berish mumkin. Istalgan metall elektrolit eritmasiga botirilganda metall/ eritma sirt chegarasida potensiallar ayirmasi vujudga keladi, u elektrod potensiali deyiladi. Har qaysi elektrodning potensiali metallning tabiatiga, uning eritmadagi ionlarining konsentratsiyasiga va temperaturaga bog‘liq

Alohida elektrodning potensialini bevosita oichab bo‘lmaydi. Shuning uchun elektrod potensiallar standart vodorod elektrodga nisbatan o‘lchanadi, uning potensiali temperaturaning barcha qiymatlarida shartli ravishda nolga teng deb olinadi. Vodorod elektrod platina kukuni (elektrolitik cho‘ktirilgan platina) bilan qoplangan platina plastinkadan iborat bo‘lib, u sulfat kislota eritmasiga botirilgan b o ‘ladi; kislota eritm asida vodorod ionlarining konsentratsiyasi 1 mol/1 ga teng: plastinkani 25°C da 101,325 kPa bosimli gazsimon vodorod oqimi yuvib o‘tib turadi.

Agar endi istalgan metall plastinkasini uning tuzining eritmasiga botirib (bu eritmada metall ionlarining konsentratsiyasi 1 mol/1 bo'lishi kerak), standart vodorod elektrod bilan ullansa, u holda galvanik element (elektr-kimyoviy zanjir) olinadi; bu elementning elektr yurituvchi kuchini (qisqartirilgan EYK) oson o ‘lchash mumkin. Shu EYK berilgan elektrodning standart elektrod potensiali deyiladi (odatda, E> bilan belgilanadi).

Shunday qilib, tekshirilayotgan elektrod bilan standart vodorod elektroddan tuzilgan galvanik elementning (elektr kimyoviy zanjirning) EYK elektrod potensiali deyiladi.

 Elektrod potensiali oksidlanish-qaytarilish potensiali ham deyiladi.

Elektrod potensiallami E va standart elektrod potensiallami E' bilan belgilashda belgilar yoniga shu potensial qaysi sistemaga taalluqliligini ko'rsatuvchi indeks qo'yish qabul qilingan. Masalan, 2 H 4 2e <=> H2 sistemaning standart elekdrod potensiali E° x , Li++e<=±Li 2H / H2 sistemaniki E° . , Mn0 4 +8H++5 ?<=>Mn2++4 H20 sistemaniki Li / Li esaE0 x , kabi yoziladi.

Metallarni standart elektrod potensiallarining algebraik qiymati ortib borishi tartibida joylashtirib, 12.1- jadvalda ko'rsatilgan qator olinadi. Unga boshqa oksidlanish-qaytarilish sistemalari (shu jumladan, metallmaslar sistemalari ham) ularning E ga muvofiq holda kiritilishi mumkin, masalan, EQ / а _=1,36 В, Ep2/F- = 2,87 В , E° - = - 0 5\B va h. 12.1- jadvalda ko'rsatilgan qatorni eng mu- s/s2~ him metallardan tuzilgan, 25°C suvli eritmalardagi oksidlanishqaytarilish sistemalari standart elektrod potensiallari qatorining bir bo'lagi sifatida qarash mumkin.* Bu qatordan oldin N. N. Beketovning «siqib chiqarish qatori» tuzilgan edi. Standart elektrod potensiallarning ko'pchiligini tajribada aniqlash mumkin. Lekin ishqoriy metallar va ishqoriy-yer metallar uchun E° qiymatlari faqat nazariy hisoblab topiladi, chunki bu metallar suv bilan o'zaro ta’sirlashmaydi.