Fizikaviy kimyo fanidan laboratoriya mashg`ulotlari uchun

Qilingan ish haqida hisobot.

1. 
   Tajribadan olingan ma’lumotlardan foydalanib, grafik chiziladi, buning uchun temperaturaning qiymati absissa o‘qiga va sirt tarangligining erg/sm2 hisobidagi ordinata o‘qiga qo‘yib chiqish.
   
2. 
   Sirt tarangligini Rebinder metodi bilan o‘lchash ustanovkasi sxemasini chizish.
   

Nazorat savol.

Suyuqlikning sirt tarangligi temperatura ko‘tarilishi bilan nima uchun kamayishini izohlab bering.

22-Laboratoriya ishi: Refraktometr yordamida suvning sindirish ko’rsatkichini aniqlash.

Ishdan kuzatilgan maqsad: Refraktometr yordamida suvning sindirish ko’rsatkichini aniqlash.

Ish uchun kerakli jihozlar: rafraktometr, suv, aniline, benzol

Nazasriy qism

Yorag'lik oqimi (nurli) yo'nalishining bir muxitdan ikkinchi muxitga o'tishida o'zgarishi yorag'likning sinishi yoki refraksiyasi deyiladi. Yorag'lik sinishining asosiy qonuni quydagicha ta'riflanadi. Tushuvchi nur, singan nur va ikki muxit chegarasiga numing tushish nuqtasidan o'tkazilgan perpendikulyar bir tekislikda yotadi; Tushish burchagi sinusning sinishi burchagi sinusiga nisbati berilgan ikki muxit uchun o'zgarmas kattalikdir.

sin a

--------= Tl bu yerda a - tushish burchagi, p - sinish burchagi. Buni

sin /3

quydagicha chizish mumkin:

1. 
   - muxit
   
2. 
   - muxit
   

n - ga nisbiy sindirish ko'rsatgichi yoki ikkinchi muxitning birinchi muxitga nisbatan sindirish ko'rsatgichi deyiladi. Sindirish ko'rsatgichi n yorag'likning sinishi sodir bulayotgan birinchi va ikkinchi muxitlardagi tezliklari l’, va V ₂ ning nisbatiga

v,

teng. fl = — shu sababli sinish qonunini quyidagicha shaklda ham yozish mumkin. ^V2

sin a Vj

= —— = n sin p v₂

Agar sinish burchagi p tushish burchagi a dan kichik bo'Isa, yuqoridagi formulaga asosan yorag'likning ikkinchi muxitdagi tezligi v₂ birinchi muxitdagi tezligi vi dan kichik bo'ladi, ya'ni Vi < v₂.

Muxitning vakuumga nisbatan sindirish ko'rsatgichi shu muxitning absolyut sindirish ko'rsatgichi shu muxitning absolyut sindirish ko'rsatgichi deyiladi.

С

n = —

V

bu yerda S - yorag'likning vakuumdagi tezligi, v - esa muxitdagi yorag'lik

tezlig

Absolyut sindirish ko'rsatgichi kichik bo'lgan muxitni optik jihatdan zichligi kichik muxit debataladi. Eritmalaming sindirish ко'rsatgichini aniqlash usuli tibbiyotda diagnostikada katta ahamyatga ega. Eritmalaming sindirish ко' rsatgichi eritilgan moddaning konsentratsiyasiga bog' liq bo' lgani uchun eritmalaming konsentratsisini, masalan, qon zardobidagi oqsil moddasini, qand eritmalari, tuzlami va hokazolaming konsentratsiyasini aniqlash mumkin. Sindirish ко'rsatgichiga qarab suvning tozaligi aniqlanadi.

Moddalaming sindirish ко'rsatgichini aniqlashda refraktometrlar ishlatiladi. Masalan, qon zardobidagi oqsilning miqdorini refraktometr yordamida quydagicha aniqlanadi. Ulchashlar shuni ko'rsatadiki qon zardobidagi tuzlaming sindirish ko'rsatgichi r| = 1,333 bo'lgan suvning sindirish ко'rsatgichini 0,003 miqdorga oshiradi. Qon zardobidagi sindirish ко'rsatgichining keyingi o'zgarishi esa undagi oqsilning miqdoriga qarab oshadi. Bunda qon zardobi tarkibidagi oqsil miqdorining bir foizga oshishi, sindirish ко'rsatgichini 0,0019 qiymatga o'zgartiradi. Shuning uchun qon zardobining sindirish ko'rsatgichi o'lchab olinib, undagi oqsil miqdorini hisoblash mumkin. Buni quydagi formula orqali aniklash mumkin. _c _ n - (n_c + Ал)

0.0019

n_s = 1,333 toza suvning sindirish ko'rsatgichi.

An=0,003 qon zardobi tarkibidagi tuzlaming sindirish ko'rsatgichi. n - esa qon zardobi tarkibida oqsil bo'lgan suyuqlikning sindirish ko'rsatgichi bo'lib, tajribada aniqlanadi.