Fizikaviy kimyo fanidan laboratoriya mashg`ulotlari uchun

Asbobning tavsifi.

Elektrolit eritmalarning elektr o‘tkazuvchanligi topish uchun qo‘llaniladigan ustanovkalarga Uitsonko‘prigi sxemasida (11-rasmga qaralsin) ko‘rsatilgan qarshiliklar R₃ va R₄ AB reoxordda (12-rasm) bir butun qilib birlashtirilgan. Bu reoxordda millimetrlarga bo‘lingan chizg‘ichdan iborat bo‘lib, unga nikelin, konstantan yoki zanglamaydigan po‘lat sim bor bo‘yicha tortib qo‘yilgan. Simlarning butun bo‘yida qarshiliklar birdek bo‘lishi uchun, ularning ko‘ngdalang kesimi boshdan oyoq bir xil bo‘lishi shart. Shu sim ustida suriluvchi kontakt (5) u yoqdan- bu yoqqa suriladi. Simning AB qismi Uitson ko‘rigi sxemasidagi (11-rasmga qaralsin) qarshilik R₄ ga, BV qismi esa qarshilik R₃ ga to‘g‘ri keladi; kontakt (5) surilganda R₃ /R₄ nisbati o‘zgaradi.

Qarshilik R₂ ga qarshiliklar magazini muvofiq keladi; qarshiliklar magazini qarshiligi bir omdan bir necha ming omgacha bo‘lgan similar o‘ramidan iborat bo‘lib, zanjirda shu magazinning umumiy qarshiligi chegarasida istalgan miqdor om hosil qilishga imkon beradi. Tekshiriladigan eritma solingan idish (1)Uitson ko‘prigi sxemasidagi qarshilik R₁ ga to‘g‘ri keladi.

Akkumulyator (3) elektr toki manbai vazifasini bajaradi. Elektrolitd o‘zgarmas elektr toki o‘tkazilganda eritmada elektroliz prossesi va elektrodlarda qutblanish yuz berar edi, shuning uchun akkumulyatorning o‘zgarmas toki o‘zgaruvchan tokka

aylantirilishi shart. Buning uchun zanjirga uzgichli induksion spiral (7) ulanadi. Kontakt ma’lum bir holatga keltirilganda telefon (6) tovushi juda pasayib yomon eshitiladi, bu xol BG ko‘prigida tok yo‘qligini bildiradi. Sxemaga lampali kuchaytirgich qo‘shilsa, aniqroq natijalar olish mumkin (rasmda ko‘rsatilgan). Induksion spiral g‘ilofga solib qo‘yiladi, chunki bunday qilinganda ishlab turgan uzgich telefon tovushini eshitishga xalaqit bermaydi.

13-rasmda ayrim qismlari qo‘zg‘almas qilib maxkamlangan asbob ko‘rsatilgan; unga akkumulyator (1), tekshiriladigan eritma solingan idish (6) va telefon (11) birlashtiriladi, xolos.