Fizikaviy kimyo fanidan laboratoriya mashg`ulotlari uchun

29-Laboratoriya ishi: Reaksiya teziligiga temperaturaning ta’siri.
Ishdan maqsad: Reaksiya teziligiga temperaturaning ta’sirini o’rganish.

Ish uchun kerakli jihozlar: probirkalar, stakan,shisha tayoqcha,
Reaksiya tezligi temperatura ortishi bilan keskin o‘zgaradi. Aksariyat reaksiyalarning tezligi temperatura ko‘tarilishi bilan ortadi. Ba’zi ko‘p bosqichli reaksiyalarning tezligi esa aksincha kamayadi. Reaksiya tezligining temperaturaga bog‘liqligi asosan tezlik konstantasining o‘zgarishi bilan belgilanadi. Buni vodord iodidning parchalanish reaksiyasi misolida ko‘rish mumkin:

T^oC	398	508	600	700
k∙10^3sek^-1	0.21	40	625	8330

Nisbatan past temperaturalarda va kichik temperatura oralig‘ida temperatura reaksiya tezligini bog‘liqligini taxminiy ifodalashda Vant-Goff qoidasidan foydalanish mumkin. Bu qoidaga muvofiq temperatura 10^o ga orttirilsa, reaksiya tezligi 2-4 marta ortadi.

(22)

Vant-Goff qodasi taxminiydir, chunki temperatura koeffitsienti temperaturaga bog‘liq ravishda o‘zgaradi. Reaksiya tezligini temperaturaga bog‘liqligini Arrenius yaxshiroq ifodalaydi.

(23)

A va B berilgan reaksiyaga xos bo‘lgan alohida konstantalar. Ushbu tenglama gaz va suyuq fazalarda boradishgan reaksiyalarga qo‘llanilishi mumkin.

Yuqoridagi tenglama ko‘pincha kimyoviy reaksiya izobarasi tenglamasi dan keltirib chiqarilgan holda quyidagicha ifodalanadi:

Bu erda k₀-eksponenta oldi ko‘paytiruvchisi, E-faollashuv energiyasi. k₀ va E ning qiymatlarini bilgan holda istalgan temperaturada boradigan reaksiyaning tezlik konstantasini hisoblash mumkin.