Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
71 
якуний назоратдан бир-икки кун олдин ўқишни бошлайди. Аксарият талабалар ўқув семестри 
давомида ўқимайди, чунки улардан жавоб бериш талаб қилинмайди. Ана шу катта бўшлиқ 
даврида талабани мунтазам равишда манбаларни (маърузалар матнини, дарсликларни, ўқув 
қўлланмаларини ва ҳакоза) ўқишга мажбур қиладиган, даъват қиладиган усулларни ўйлаб 
топишимиз керак. Шу ўринда аниқ фанларни ўқитишда 2-3 та гуруҳни бирлаштириб 
ўтиладиган маъруза дарсларини, алоҳида-алоҳида ҳар битта гуруҳга ўтиладиган мулоқат 
дарсларига айлантиришимиз керак. Бунда ўқитувчининг асосий вазифаси маъруза ўқиш эмас, 
аудиториядаги талабаларнинг билим даражасига қараб уларни манба (масалан: яхши 
ўзлаштираётган талабага ўқув қўлланмаси, дарслик, ўртача ўзлаштираётган талабага дастлаб 
маъруза матни, кейин ўқув қўлланмаси, дарслик, ўзлаштириши паст бўлган талабага дастлаб 
маъруза матнининг тезис шакли, кейин маъруза матни сўнгра эса ўқув қўлланмаси, дарслик) 
билан таъминлаш ҳамда ҳар дарсда мавзуга доир саволлар тузиб келиш (масалан 7-8 та савол) 
ва барча талабалардан бу саволлар жавобини талаб қилиш ва баҳолаш бўлиши керак. Бунда ҳар 
битта талаба қўлидаги манбадан саволлар жавобини излашга, ўқишга мажбур бўлади. Бундай 
усул нафақат гуруҳдаги иқтидорли талабанинг яхши ўзлаштиришига, балким бутун гуруҳ 
талабаларининг ўзлаштиришига ўзининг ижобий таъсирини кўрсатади ва шубҳасиз таълим 
сифатини оширишга хизмат қилади.
 
TA’LIMDA INNOVATSION USULLARNING AHAMIYATI 
Eshbekov A.A., Salomov I.A., Sharafov X.S. SamDU 
“Ta’lim to’g’risidagi qonun” va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” ni amalga oshirish uchun 
hozirgi zamon sharoitida, yuqori malakali kadrlarni tayyorlashda, o‘qitishning hozirgi zamon tizimlari 
va yangi pedagogik texnologiyalari asosida amalga oshirilishi mumkin. Yangi pedagogik 
texnologiyalarni
afzalligi
shundaki, unda qo‘yilgan maqsadlarga erishish kafolatini beruvchi o‘quv 
jarayoni rejalashtiriladi va amalga oshiriladi. Darhaqiqat, mashg‘ulotlarning muvaffaqiyatli 
o‘tishining 80 foizi ta’lim jarayonini to‘g‘ri loyihalashtirish, tashkil etish va uni amalga oshirishga 
bog‘liqdir. Shuning uchun ham hozirgi vaqtda «innovatsiya» tushunchasi juda keng qo‘llanilib, 
yoshlarga zamonaviy bilim berish va ularda amaliy ko‘nikmani rivojlantirishda innovatsion 
texnologiyalarning o‘rni beqiyos. Ilg‘or pedagogik texnologiyalarni qo‘llashda zamonaviy axborot 
texnologiyalari keng imkoniyatlar yaratmoqda. Ta’limda innovatsion texnologiyalar hamda 
zamonaviy uslublar ta’limning sifat va samaradorligini oshirib, raqobatbardosh kadrlar tayyorlashga 
xizmat qiladi. Mazkur innovatsiyalarning samaradorligi ko‘p jihatdan ta’lim muassasasida amalga 
oshirilayotgan innovatsion faoliyatning to‘g‘ri tashkil etilganligiga bog‘liqdir. Kelajakda ta’lim 
taraqqiyotini harakatlantiruvchi kuch sifatida innovatsion ta’lim o‘qituvchi faoliyatini yangilash, 
ta’lim-tarbiya jarayonini 
maqbul
qurishga, talaba yoshlarda hur fikrlilik, bilimga chanqoqlik, Vatanga 
sodiqlik, insonparvarlik tuyg‘ularini shakllantirishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. 
O‘qituvchi va talabaning maqsaddan natijaga erishishida qanday texnologiyani tanlashlari ular 
ixtiyorida, chunki har ikkala tomonning asosiy maqsadi aniq natijaga erishishga qaratilgan bo‘lib, 
bunda talabalarning bilim saviyasi, guruh xarakteri, sharoitga qarab, ishlatiladigan texnologiya 
tanlanadi. Masalan, natijaga erishish uchun balki, kompyuter bilan ishlash lozimdir, balki film (yoki 
tarqatma material, chizma, plakat, axborot texnologiyasi, turli adabiyotlar) kerak bo‘lar, balki juda 
puxta loyihalangan interfaol usul qo‘llanar. Bularning hammasi o‘qituvchining mahoratiga bog‘liqdir. 
Ma’ruza materialini bayon etish vaqtida talabalarga savollar berish ham ancha yaxshi samara 
beradi. Bunday metodik usul ikki maqsadni ko‘zlaydi. Birinchidan, o‘qituvchi talabalarning javoblari 
harakteriga qarab, ularning materialni qanday o‘zlashtirganliklarini bilishi mumkin bo’ladi. 
Ikkinchidan, talabalar o‘qituvchining istagan paytda so‘rab qolishini bilib, uni ancha diqqat bilan, 
atrofga chalg‘imay eshitadilar. Bunda o‘qituvchi talabalardan o‘zi aytganlarini shunchaki takrorlamay, 
balki ochilgan qonuniyatlarni, xulosalarni anglab olish va amaliyotga tatbiq etishga harakat qilishlarini 
talab etishi zarur. Bunda talabalarni o‘qituvchiga savollar berishga odatlantirish kerakki, bu ham o‘quv 

---