Fizikadan masalalar yechish texnologiyalari 1-mavzu. Nuqta kinematikasi, Qattiq jism kinematikasiga doir masalalar yechish

Geometrik optika - yorug’lik nurining yo’nalishini, sinish, qaytish, qonunlarini o’rganadigan optikaning bir bo’limi. Geometrik optika yorug’lik nurining ichki xususiyatlarini o’rganmay, balki nurni faqat to’g’ri chiziq deb xisoblaydi.

Yorug’likning qaytish qonuni: Tushuvchi nur, qaytgan nur va ikki mugarasiga nurning tushush nuqtasidan o’tkazilgan normal bir tekislikda yotadi. Tushish burchagi α qaytish burchagi γ ga teng.

Botiq va qavariq ko’zgular uchun ko’zgu formulalari quyidagicha:

Botiq ko’zguda d>F holatda

Botiq ko’zguda d holatda

Qavariq ko’zguda

Ko’zgu-tasvir masofasi f, va ko’zgu-buyum masofasi d larni kattalashtirish K orqali ifodalash:

Botiq ko’zguda d>F holatda

Botiq ko’zguda d holatda

Qavariq ko’zguda

Ko’zguning kattalashtirishi quyidagicha:

	Botiq ko’zguda d>F holatda
	Botiq ko’zguda d holatda
	Qavariq ko’zguda

Ko’zguning fokus masofasi uning geometrik o’lchamiga bog’liq.

Yorug’likning sinish qonuni.

Tushuvchi nur, singan nur va ikki muxit chegarasiga nurning tushish nuqtasidan o’tkazilgan perpendikulyar bir tekislikda yotadi. Tushish burchagi sinusining sinish burchagi sinusiga nisbati berilgan ikki muxit uchun o’zgarmasdir (99-rasm).

Agar nur vakkumdan biror shaffof muhitga o’tsa, muhitning vakkumga nisbatan absalyut sindirish ko’rsatkichi quyidagicha: Bu yerda: α, β – mos holda tushish va sinish burchaklari; s, υ – mos holda yorug’likning vakkumdagi va muxitdagi tezliklari; λVAK , λMUX – mos xolda nurning vakkumdagi va muhitdagi to’lqin uzunliklari.

99-rasm

Nur optik zichligi kichik bo’lgan muhitdan optik zichligi kattaroq bo’lgan muxitga o’tganda o’z yo’nalishini tushish nuqtasiga o’tkazilgan normal tomonga og’ib o’zgartiradi.

Agar 1- muxitning vakkumga nisbatan absalyut sindirish ko’rsatkichi n₁ va 2- muxitning vakkumga nisbatan absalyut sindirish ko’rsatkichi n ₂ bo’lsa, u xolda 2-muxitning 1- muxitga nisbatan sindirish ko’rsatkichi quyidagicha:



Bu yerda: υ₁ , υ₂ – nurning mos holda 1- va 2- muhitdagi tezliklari. λ₁ , λ₂ - nurning mos xolda 1- va 2- muxitdagi to’lqin uzunliklari.