Fizikadan masalalar to’plami

§80. Prujinali mayatnik. Tebranish tenglamasi. Tebranish energiyasi.

1502. 
      Bikrligi 100^N/_m bo`lgan prujnaga 250g bo`lgan sharcha ilingan. Garmonik tebranayotgan prujinaning siklik chastotasini toping.
      

1502. 
      Prujinada massasi 0,1kg bo`lgan jism garmonik tebranmoqda. Agar jismga massasi 300g bo`lgan yuk ilinsa jism tebranish davri necha marta ortadi?
      

1502. 
      Ikkita sharcha bikrliklari 400^N/_m va 100^N/_m bo`lgan prijinalarga ilinib vertikal bo'ylab garmonik tebranmoqda. Agar sharchalarning tebranish davirlari bir xil bo'lsa, katta shar massasi kichiginikiga qaraganda necha marta katta?
      

1502. 
      Jism elastik ipga ilingan va garmonik tebranmoqda. Bu ip ikki buklanib unga yana o'sha yuk ilinsa bu yukning tebranish davri necha marta kamayadi?
      

1502. 
      Jism vaznsiz prujinaga ilingan. Agar prujinaning tebranishlar siklik chastotasi 5^rad/_s bo`lsa, jism olinganidan keyin prujina qanchaga qisqaradi(sm)? g=10 ^m/_s².
      

1502. 
      Vertikal ravishda qotirilgan dinamometrga yuk ilindi. Shundan so`ng jism 10^rad/_s siklik chastota bilan garmonik ravishda tebrana boshladi. Tebranishlar butunlay to'xtagandan so'ng prujinadagi deformatsiya nimaga teng bo'ladi(sm)? g=10 ^m/_s²
      

1502. 
      Massasi 0,2kg bo`lgan jism bikrligi 125<sup>N</sup>/<sub>m</sub> bo'lgan prujinada garmonik tebranishlar hosil qilmoqda. Agar yukning tebranishlar amplitudasi 0,08m bo`lsa, jismning maksimal tezlanishi toping?
      

1502. 
      Massasi 50g bo`lgan sharcha prujinada amplitudasi 5sm bo'lgan tebranishlar hosil qilmoqda. Tebranishlar davomida sharchaga tasir qiluvchi maksimal qaytaruvchi kuchning qiymati nimaga teng(mN)? Sharchaning tebranishlardagi siklik chastotasi 2^rad/_s.
      

1502. 
      Katta bo'lmagan yengil sharcha prujinaga ilingan holatda vertikal bo'ylab amplitudasi 2sm bo'lgan garmonik tebranishlar qilmoqda. Tebranma harakatning to'la energiyasi 0,3mJ. Muvozanat vaziyatidan qanday siljishda sharchaga 22,5mN qaytaruvchi kuch tasir qiladi(mm)?
      

1502. 
      Prujinaga yuk ilinib uni muvozanat vaziyatidan chiqarib qo`yib yuborildi. Necha millisekunddan keyin yukning kinetik enegiyasi potensial energiyasidan 3 marta katta bo`ladi? Tebranish davri 0,9s.
      

1502. 
      Prujinali mayatnikni muvozanat vaziyatidan chiqarib qo`yib yuborildi. Qancha vaqtdan so`ng jismning kinetik enegiyasi potensial energiyasiga teng bo`ladi?(ms) Tebranish davri 1s.
      

1502. 
      Prujinaga ilingan sharni muvozanat vaziyatidan 3sm pastga tortilib 1^m/_s boshlang`ich tezlik berildi. Shundan so'ng sharcha 25^rad/_s siklik chastota bilan garmonik tebrana boshladi. Bu tebranishlar amplitudasini aniqlang(sm).
      

1502. 
      Massasi 249g bo`lgan brusok silliq sirtda turibdi. Brusok vertikal devor bilan gorizontal prujina orqali bog`langan. Prujina o`qi bo`yicha uchayotgan massasi 1g, tezligi 50^m/_s bo'lgan o`q brusokga urilgandan so'ng unga tiqilib qoldi. Brusok o`ziga tiqilib qolgan o`q bilan 4sm amplitudali tebranishlar hosil qilmoqda. Tebranishlarning siklik chastotasini aniqlang.
      

1502. 
      Massasi 300g bo`lgan butilka suvda tubi pastga joylashgan holda suzmoqda. Tubining yuzi 30sm². Uning tebranish davrini toping(ms). Ishqalanishni hisobga olmang. g=10 ^m/_s².π=3,14
      

1502. 
      Suv sirtida vertikal holatda massasi 120g va asosining yuzi 75sm² bo`lgan silindr suzmoqda. Agar uni muvozanat vaziyatidan ozgina chiqarilib yuborilsa, u vertikal holatda qanday siklik chastotali garmonik tebranishlar hosil qiladi?g=10^m/_s²
      

1502. 
      Balandligi 5sm bo`lgan temir silindrni vertikal prujinaga ilib uni qisman suvga botadigan qilib joylashtirildi. Uning suvga botirilguncha tebranishlarining siklik chastotasi 12<sup>rad</sup>/<sub>s</sub> ekanligi ma’lum bo`lsa, silindrning vertikal bo'ylab kichik tebranishlarning siklik chastotasini aniqlang. Ishqalanishni hisobga olmang. Temirning zichligi 8000^kg/_m3, g=10 ^m/_s²
      

1502. 
      Bir jinsli silindrni vertikal ravishda bikrligi 140^N/_m bo`lgan pujinaga ilindi. Agar uni qisman suvga botirilsa silindrning vertikal kichik tebranishlarning chastotasi necha foizga ortadi? Ishqalanishni hisobga olmang. Silindrning kesim yuzasi 30sm², g=9,8 ^m/_s²
      

1502. 
      Uzunligi 40 sm bo`lgan sterjenni aylana yoyi bo`ylab yarim halqa qilib bukildi va uni aylana markazidan o`tuvchi gorizantal o`qga vaznsiz simlar orqali mahkamlandi. Agar aylanish o`qi uning tekisligiga perpendikulyar bo`lsa yarim halqaning muvozanat vaziyati atrofidagi kichik tebranishlar siklik chastotasini aniqlang. g=9,8 ^m/_s²
      

1502. 
      Uzunligi 20sm bo`lgan sterjenni aylana yoyi bo`ylab aylana uzunligining ¹/₆ qismi shaklida bukildi va uni aylana markazidan o`tuvchi va aylana tekisligiga perpendikulyar gorizantal o`qqa vaznsiz simlar orqali mahkamlandi. Shu sistemaning muvozanat vaziyati atrofidagi kichik tebranishlarining siklik chastotasini aniqlang. g=9,8^m/_s²
      

1502. 
      Kesim yuzasi 10sm² bo`lgan U-simon idishga 400g suv solindi. Ishqalanishni hisobga olmasdan trubkadagi suvning vertikal tebranishlarining siklik chastotasini aniqlang. g=9,8 ^m/_s²
      

1502. 
      Massasi 400g bo`lgan ingichka g`ildirak vaznsiz simlar orqali gorizantal o`q atrofida erkin aylana olishi mumkin. G`ildirakka massasi 100g bo`lgan yuk ilindi. Bu sistemaning muvozanat vaziyati atrofidagi kichik tebranishlarining siklik chastotasini aniqlang. G`ildirakning radiusi 50 sm. g=10 ^m/_s²
      

1502. 
      Vaznsiz sterjenni radiusi 5 sm bo`lgan aylana yoyi bo`ylab aylana uzunligining ¹/₃ qismi shaklida bukildi va uni aylana markazidan o`tuvchi aylana tekisligiga perpendikulyar gorizantal o`qqa vaznsiz simlar orqali mahkamlandi. Sterjenning ikki uchiga bir xil yuk ilindi. Shu sistemaning muvozanat vaziyati atrofidagi kichik tebranishlarining siklik chastotasini aniqlang. g=10 ^m/_s²
      

1502. 
      Uzunligi 2,5m bo`lgan vaznsiz sterjenni o`rtasidan 120⁰ burchakka bukildi va ikki uchiga bir xil massali yuk ilindi va bukilish joyidan devorga qoqilgan ingichka mixga osildi. Shu sistemadagi ishqalanishni hisobga olmagan holatda uning muvozanat atrofidagi tebranishlarning kichik siklik chastotasini aniqlang. g=10 ^m/_s²
      

1502. 
      Massasi 20g va uzunligi 118sm bo`lgan sterjenni yarim halqa shakli berildi va vaznsiz simlar orqali, halqa markazidan o`tadigan va uning tekisligiga perpendikulyar bo'lgan gorizantal o`qqa joylashtirildi. Sterjen o`rtasiga massasi 100g bo`lgan yuk ilindi. Shu sistemaning muvozanat vaziyati atrofidagi kichik tebranishlarining siklik chastotasini aniqlang. g=10 ^m/_s², π=3,14.
      

1502. 
      Uzunligi 20 sm bo`lgan vaznsiz sterjen uning o`rtasidan o`tgan gorizantal o`qda erkin aylana olishi mumkin. Sterjenning ikki uchiga massalari m va 3m bo`lgan yuk ilindi. Shu sistemaning muvozanat vaziyati atrofidagi kichik tebranishlarining siklik chastotasini aniqlang. g=9,8 ^m/_s².
      

1502. 
      Uzunligi 3,5m bo`lgan vaznsiz sterjen uning bir uchidan o`tgan gorizantal o`q atrofida erkin aylana olishi mumkin. Uning boshqa uchiga m massali va sterjenning o`rtasiga 3m massali yuk ilindi. Shu sistemaning muvozanat vaziyati atrofidagi kichik tebranishlarining siklik chastotasini aniqlang. g=9,8 ^m/_s².
      

1502. 
      Silliq sirtda sirpanayotgan uzunligi 5sm bo`lgan sterjen notekis sirtga uzunligining malum bir qismi bilan kirgandan so'ng to`xtadi. Tormozlanish vaqti qancha(ms)? Sterjen va notekis sirt orasidagi ishqalanish koeffitsiyenti 0,5. g=10^m/_s² , π=3,14.
      

1502. 
      Uzunligi 45sm bo`lgan ingichka zanjirni, gorizont bilan 30<sup>0</sup> burchak tashkil qilgan qiyatekislikda bir uchidan shunday ushlab turilibdiki bunda uning ikkinchi uchi qiya tekislik bilan gorizontal sirt chegarasida turibdi. Zanjirni qo`yib yuborgandan so'ng qancha vaqtdan so'ng u qiya tekislikdan butunlay sirpanib tushadi(ms)? g=10 ^m/_s², π=3,14 .
      

1502. 
      Uzun trubachani to'g'ri burchak ostida bukildi va tirsaklaridan bittasi vertikal yuqoriga qaraydigan qilib joylashtirildi. Vertikal tirsakga uzunligi 90sm bo'lgan ip shunday ushlab turilibdiki uning bir uchi trubaning bukilgan joyiga borib turibdi. Ip qo'yib yuborilgandan keyin qancha vaqtdan(ms) so'ng ipning yarimi trubaning gorizontal qismiga o'tadi? g=10 ^m/_s², π=3,14.
      

1502. 
      Uzunligi 45sm bo'lgan zanjir bo'lagi silliq sirt bo'ylab 1^m/_s tezlik bilan sirpanib kelib qiya tekislikga uning asosiga perpendikulyar yo'nalishda chiqishni boshladi. Qancha vaqtdan(ms) so'ng zanjirning tezligi ikki marta kamayadi? Qiya tekislikning gorizont bilan hosil qilgan burchagi 30⁰, g=10 ^m/_s², π=3,14. Ishqalanish hisobga olinmasin.