Fizikadan masalalar 10 10-sinf masalalari va test savollari to`plami

ELEKTR

1. Ikki nuqtaviy zaryad xavoda (₁=1) 8 sm masofadan ta’sirlashadi. Shu zaryadlar

yog’da (₂=5.25) o’shanday kuch bilan tasirlashish uchun qanday masofada turish

kerak ?

Berilgan: ₁=1, r₁=8 sm, ₂=5

------------------------------

r₂ = ?

Echish: Shartga ko’ra ikkala holda ham Culon kuchlari teng: . Bundan: , , ,

2. q₁= q₂=q zaryadlar orasidagi masofa 4 marta orttirilib zaryad q ni qiymati 2 marta

orttirilsa Culon tasir kuchi necha marta o’zgaradi ?

Berilgan: q₁= q₂=q,  2q

r  4 r

------------------

F₂/F₁ = ?

Echish: Culon kuchlari : , , demak, , 4 marta kamayadi

3. Кутичада 30 пФ ва 70 пФ сигимли конденсаторлардан кугина бор. Хар кайси сигимли конденсаторлардан нечтадан олиб паралел уланса 330 пФ сигим хосил килиш мумкин?.

Berilgan:C1=30 пФ

C2=70 пФ

C =330 пФ

m=?, n=?

Yechish:Конденсаторлар паралел уланса сигимлари кушилади .

Масалада номаълум иккита булиб, тенглама битта . Бундан

. m, n –мусбат бутун сонлардир, m>0 дан n<33/75.

n=3,6,9 … в.х лардан n=3 гина масала шартини каноатлантиради. Демак,

n=3 ва m=4 ни топамиз: C₁=30 пФ дан 4 та , C₂=70 пФ дан 3 та.

4. Расмда уланган конденсаторлар сигимлари C₁=50 пФ, C₂=25 пФ, C₃=40 пФ булса, умумий сигим канча ?

Б ерилган: C₁ = 50 пФ

C₂= 25 пФ

C₃= 40 пФ

----------------

C_ум =?

Yechish:C₁ ва C₂ паралел уланган, улар кушилади: . Энди C₁₂ ва C₃ ларни кетма-кет улангани учун: . Демак,

5. Shemani umumiy qarshligi qancha ?

Echish: ,

6. 2 ta bir xil sharcha orasi 20 sm. Ular teng manfiy zaryadlangan bo’lib 1 mN kuch bilan itarishadi. Har qaysi sharchada qanchadan ortiqcha elektron bor ?

Berilgan: r = 20 sm = 0,2 m

F = 1 mN = 10^-3 N

q_e = 1,6*10^-19 C

k = 9*10⁹ N*m²/C²

----------------------------

n = ?

Echish: Kulon qonuni dan,

ta

7. Ikki metall shar musbat zaryadlangan bo’lib, birini zaryadi ikkinchisidan 2 marta kam.

Sharchalar bir-biriga tekizilib, yana avvalgi masofaga surib qo’yildi. O’zaro ta’sir kuchi necha marta o’zgargan ?

Berilgan: q₁=2q , q₂=q

------------------

F₂/F₁ = ?

Echish: Birinchi holda . Ikkinchi holda, har birida (q₁+q₂)/2 =1.5q dan

zayad bo’ladi .

Demak, F₂/F₁ =9/8≈1.12 marta ortadi

8. 10 va 40 nC zaryadlar bir biridan 12 sm masofada joylashgan. 3-zaryadni

birinchisidan qanday masofada joylasak u muvozanatda turadi ?

Berilgan: q₁= 10 nC

q₂=40 nC

r = 12 sm

----------------

x = ?

Echish: (3-ni)1-zaryad bilan tasir kuchi , 2- zaryad bilan tasir kuchi

, Muvozanatda qolish uchun ikkala kuch teng bo’lish kerak: F₁=F₂ .

Bundan ,

9. Agar izolyatsiyasiz o’tkazgichni 3 bukib eshilsa qarshlik necha marta o’zgaradi?

Berilgan: l¹=l /3, S¹=3S,

Echish: , 9 marta kamayadi

10. Kesim yuzi 1.4 mm² Alumin simdan 1 A tok o’tsa, unda Maydon kuchlanganligi

qancha ? (Alumin:  = 0.02810^-6 m )

Berilgan: I = 1A ,  = 0.02810^-6 m

S = 1.4 mm² =1410^-7 m²

------------------------------

E = ?

Echish:

1 1. Rasmdagi a zanjirdan b zanjirga o’tilsa Ampermetr

ko’rsatgan tok qanchaga o’zgaradi ? Ikkala holda xam

kuchlanish bir xil.

Echish: a- xolda umumiy qarshlik 3R, Tok I_a=U/3R

b- xolda R/2+R=3R/2 , Tok I_b =2U/3R, I_b/I_a=2 marta ortadi

12. Sig’imlari 160 pF, 40 pF, 300 pF kondensatorlar parallel ulansa, umumiy sig’imni toping ?

Берилган: C₁ = 160 pF

C₂= 40 pF

C₃= 300 pF

----------------

C_p = ?

Yechish:Турли конденсаторлар parallel уланса умумий сигим .

Демак , C_p = 500 pF

13. Suyuq dielektrikdagi 6 nC zaryad 3 sm masofada 20 kV/m maydon kuchlanganligi

hosil qiladi. Dielektrikni singdiruvchanligi qancha ? ( k = 9*10⁹ N*m²/C² )

Berilgan: E = 2*10⁴ V/m

r = 0.03 m

q = 6*10^-9 C , k = 9*10⁹ N*m²/C²

----------------

 = ?

Echish: , bundan,

14. Elektron tezligini 10⁷ m/sek dan 3*10⁷ m/s ek ga oshirish uchun elektr maydon

potensiallar farqi qancha bo’lish kerak ? (e/m=1.76*10¹¹ C/kg)

Echish: ,

15. Lampochkadan ma’lum vaqtda 20 C zaryad o’tib, 130 J ish bajardi. Lampochkadagi kuchlanish qancha ?

Berilgan:q=20 C

A=130 J

U=?

Yechish: Ish , бундан