Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

Elektr dvigatelning ishlash prinsiði
Qulaylik uchun bitta ramkali rotordan iborat bo‘lgan eng oddiy
dvigatelning ishlash prinsiðini ko‘rib chiqaylik (171-rasm). Dvigatelning
kollektori ikkita yarim halqadan iborat bo‘lib, ularga A va B cho‘tkalar
taqalib turadi. Ularga tok manbayining ikki qutbidan keluvchi simlar
ulangan.
Tok manbayidan kelayotgan tok cho‘tka, kollektor hamda ramkadan
A-1-2-3-4-B yo‘nalishda o‘tadi (171-a rasm). Magnit maydon ta’sirida
ramka magnit kuch chiziqlariga perpendikulyar joylashishga harakat qiladi.
Bunda A va B cho‘tkalar kollektor halqalariga tegmay qoladi va ramkadan
tok o‘tmaydi (171-b rasm). Lekin ramka o‘z inersiyasi bilan aylanishni
davom ettirib, magnit kuch chiziqlariga parallel joylashib oladi (171-d
rasm). Bunda cho‘tkalar kollektor halqalariga tegib qoladi va ramkadan
A-4-3-2-1-B yo‘nalishda tok o‘tadi. Magnit maydon ta’sirida ramka yana
perpendikulyar holatga kelib qolishga harakat qiladi. Shu tariqa jarayon
davom etib, ramka uzluksiz aylanadi.
Magnit maydon ta’sirida aylanma harakatga keltirilgan tokli ramkaning
harakati rotor o‘qi orqali boshqa mexanizmlarga maxsus tarzda uzatiladi.
171-rasm
a
b
d