Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

33-§. Faradeyning ikkinchi qonuni
(2)
N
  
=   
         
 .
Z
 
e
It
m
0 
= 
         
.
N
A
M
(4)

---

94
bunda,  F  =  eN
A 
— Faradey doimiysi.
(5) ifodani quyidagicha ta’riflash mumkin:
Elektroliz vaqtida elektrolitda ajralib chiqadigan moddaning massasi
shu moddaning molyar massasiga, tok kuchiga hamda vaqtga
to‘g‘ri proporsional, valentligiga esa teskari proporsionaldir.
Bu ta’rifning to‘g‘riligini quyi-
dagi tajribada tekshirib ko‘rish
mumkin.
Uchta elektrolit vanna olib,
ularning birinchisiga natriy xlorid
(NaCl), ikkinchisiga mis sulfat
(CuSO
4
), uchinchisiga esa kumush
nitrat (AgNO
3
) tuzlari eritmala-
rini quyamiz. Elektrolitlarga boti-
rilgan elektrodlarni o‘tkazgich simlar bilan 121-rasmda ko‘rsatilgandek
ketma-ket tutashtirib, elektr manbaga ulaymiz. Elektroliz hodisasi tufayli
har bir elektrolitdan tok o‘tadi. Ular ketma-ket ulangani uchun har bir
elektrolitdan o‘tayotgan I tok bir xil bo‘ladi. t vaqt ichida birinchi va uchin-
chi elektrolitdagi elektrodlarga bir xil sondagi ionlar keladi. Chunki bu ikkala
elektrolitdagi ionlarning zaryadlari teng bo‘ladi. Lekin elektrodlarda ajralib
chiqqan natriy va kumush moddalarining massasi har xil bo‘ladi. Sababi
Na va Ag atomlarining massalari har xil. Elektrodlarda ajralib chiqqan natriy
va kumushning massasini o‘lchab, ularning massasi shu moddalarning mol-
yar massalariga to‘g‘ri proporsional ekanligiga ishonch hosil qilish mumkin.
Tajribadagi ikkinchi elektrolitdagi elektrodga t  vaqt ichida kelgan Cu
2+
ionlarning soni birinchi va uchinchi elektrolitlardagi elektrodlarga kelgan Na
+
va Ag+ ionlari sonidan ikki marta kam bo‘ladi. Chunki elektrolizda ishtirok
etgan natriy va kumush moddalari bir valentli, mis esa ikki valentlidir. Bu
tajriba elektroliz vaqtida elektrodlarda ajralgan moddalarning massasi shu
moddaning valentligiga teskari proporsional ekanligini tasdiqlaydi.
(5) tenglamani o‘tgan mavzu (32-§)dagi (2) tenglama bilan taqqoslab,
moddaning elektrokimyoviy ekvivalenti k uchun quyidagi ifodani olamiz:
Bu formula Faradeyning ikkinchi qonunini ifodalaydi. Bu qonun quyi-
dagicha ta’riflanadi:
(6)
k 
 
=            
  
.
F
1 M
Z