Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

Patron va vklyuchatelni ulash
Patronni ulash uchun ikkala o‘tkazgich uchlari
izolyatsiyadan tozalanadi. Patronning 1-qismini
III bob. Elektr tokining ishi va quvvati
105-rasm
106-rasm
107-rasm

---

83
burab, u 2-qismidan ajratiladi (108-rasm). O‘tkaz-
gichning uchlari patronning ichidagi 3-qismiga
vintlar bilan mahkamlanadi. So‘ngra patronning
3-qismini joyiga o‘rnatib, 1-qismi 2-qismiga burab
mahkamlanadi.
Vilka, rozetka va patronni ulashda qaysi o‘tkaz-
gich neytral, qaysinisida kuchlanish bo‘lishiga
e’tibor berilmaydi. Lekin vklyuchatelni ulashda bun-
ga ahamiyat beriladi.
Vklyuchatel, asosan, elektr lampochkani yoqib-
o‘chirishda qo‘llaniladi (109-rasm).  Agar lampoch-
kaga ulangan o‘tkazgichlardan biri uzib qo‘yilsa,
lampochka o‘chadi. Vklyuchatel ana shu uzib-ulash
vazifasini bajaradi. Vklyuchatelni lampochkaga bora-
digan kuchlanishli o‘tkazgichga ham, neyrtal o‘t-
kazgichga ham ulasa bo‘ladi. Lekin vklyuchatelni lam-
pochkaga boradigan kuchlanishli o‘tkazgichga ulash
maqsadga muvofiq. Shunday ulanganda vklyuchatel
o‘chirilganda lampochkada kuchlanish bo‘lmaydi.
Vklyuchatelni ulash uchun avval xonadon elektr
zanjiridagi ikkala saqlagichni olib tashlab, xonadonga
kelayotgan kuchlanish umumiy tarmoqdan uziladi.
So‘ngra lampochkaga borayotgan kuchlanishli
o‘tkazgich kesiladi. Kesilgan o‘tkazgichning ikkala
uchi izolyatsiyadan tozalanib, ular vklyuchatelning
tegishli ikki joyiga vintlar bilan mahkamlanadi.
Shundan keyin vklyuchatel devorga o‘rnatiladi.
Vilka, rozetka, patron va vklyuchatelni ulashda
ikki o‘tkazgichning izolyatsiyadan tozalangan qismlari bir-biriga tegib
qolishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Aks holda, qisqa tutashuv ro‘y beradi.
Bunday ishlarni bajarishda xavfsizlik qoidalariga rioya qilinishi shart.
1. Xonadon elektr zanjiri ko‘chadagi simyog‘ochlar simlariga qay tarzda ulanadi?
2. Elektr asboblari shnuriga vilka qanday ulanadi?
3. Xonadon elektr zanjiriga rozetka qanday ulanishini tushuntirib bering.
4. Elektr lampochkaning patronini ulash qanday bajariladi?
5. Vklyuchatelning ulanishini tushuntirib bering.
Rozetka, vilka, patron va vklyuchatel olib, ularning o‘tkazgichga ulanishini mashq qiling.