“Fizika” yo’nalishi 19. 11- guruh talabasi To’ychiyev Azizbekning

Induktiv qarshilik ulangan o‘zgaruvchan tok zanjiri

Induktiv qarshilik ulangan o‘zgaruvchan tok zanjiri

O‘zgaruvchan tok elektr zanjiriga ko‘p o‘ramli sim g‘altagi ulangan deb faraz qilaylik, uning aktiv qarshiligi nolga teng bo‘lsin. Bunday g‘altakdan o‘zgaruvchan tok o‘tganda, unda o‘zinduksiya hosil bo‘ladi. G‘altakdan o‘zgaruvchan tok o‘tganda hosil bo‘lgan magnit maydoni ham o‘zgaruvchan bo‘ladi. Magnit maydoni g‘altakni kesib o‘tib, unda elektr yurituvchi kuch (EYK) hosil qiladi, ya’ni o‘zinduksiya. 1.28-rasmda o‘zgaruvchan tok elektr zanjiriga ulangan induktiv qarshilik ko‘rsatilgan.

1.29-rasmda elektr zanjiriga ulangan induktiv qarshilikdagi kuchlanish, undan o‘tayotgan tok kuchi va quvvati egri chiziqlar bilan ko‘rsatilgan.

1.29-rasmda elektr zanjiriga ulangan induktiv qarshilikdagi kuchlanish, undan o‘tayotgan tok kuchi va quvvati egri chiziqlar bilan ko‘rsatilgan.

2.2 Sig‘im qarshiligi ulangan o‘zgaruvchan tok zanjiri.

2.2 Sig‘im qarshiligi ulangan o‘zgaruvchan tok zanjiri.

Elektr zanjiriga sig‘im qarshiligi ulanganda kondensator vaqti vaqtida elektr energiyasi bilan zaryadlanib, keyin so‘nib boradi. Bu jarayon g‘altakdan o‘zgaruvchan elektr toki o‘tganda, vaqti- vaqti bilan magnit energiyasi (magnit maydonining energiyasi) bilan zaryadlanib, keyin so‘nib borishiga o‘xshaydi. Sig‘im ulangan zanjirda o‘zgaruvchan tok quvvati xuddi zanjirdagi induktiv qarshilik bilan manba orasida aylanib yurganidek, kondensator bilan manba orasida aylanib yuradi, shuning uchun uni reaktiv (sig‘imli) quvvat deyiladi.

Elektr zanjiriga ulangan sig‘imli tok kuchlanishning fazasi bilan to‘g‘ri kelmaydi va undan 90° oldinga surilgan. Sig‘imli tokni induktiv tokka o‘xshatib, odatda, reaktiv tok deb aytiladi. Sig‘imli zanjirga ulangan kuchlanishning va undan o‘tayotgan sig‘im tokning miqdorini bilgan holda Om qonuniga asosan uning zanjirdagi qarshiligini quyidagicha aniqlash mumkin:

Elektr zanjiriga ulangan sig‘imli tok kuchlanishning fazasi bilan to‘g‘ri kelmaydi va undan 90° oldinga surilgan. Sig‘imli tokni induktiv tokka o‘xshatib, odatda, reaktiv tok deb aytiladi. Sig‘imli zanjirga ulangan kuchlanishning va undan o‘tayotgan sig‘im tokning miqdorini bilgan holda Om qonuniga asosan uning zanjirdagi qarshiligini quyidagicha aniqlash mumkin:

bu yerda: U – zanjir uchlaridagi kuchlanish, V; Ic – sig‘imli tok, A; xc – zanjirning qarshiligi, Om.

3 Aktiv qarshilik va induktiv ulangan tok zanjiri

1.31-rasmda o‘zgaruvchan elektr zanjiriga simdan tayyorlangan g‘altak va ma’lum aktiv qarshilik ketma-ket ulangan. G‘altakning induktivligi L bilan, aktiv qarshiligi r bilan belgilangan. Induktiv qarshilik

xL = ω L.

Aktiv va induktiv qarshiliklarni alohida ko‘rsatishimiz yoki to‘liq qarshiligi Z qilib belgilashimiz mumkin: Тo‘liq qarshilik

Z = r 2+xL,2 Om.

E’tiboringiz uchun rahmat!

E’tiboringiz uchun rahmat!