Fizika ва kimyo” fakulteti “fizika” kafedrasi

Fotonlar (elektromagnit maydonning kvantlari) elektromagnit o'zaro ta'sirida ishtirok etadi, ammo kuchli, kuchsiz, tortishish ta'siriga ega emas.
Leptonlar ularning ismini yunoncha so'zdan oldi leptoslar - oson. Bunga kuchli o'zaro ta'sirga ega bo'lmagan zarralar, muonlar (m -, m +), elektronlar (e -, e +), elektron neytrinolar (v e -, v e +) va muonik neytrinolar (v - m, v + m) kiradi. Barcha leptonlar spin ½ ga ega va shuning uchun fermionlardir. Barcha leptonlar zaif o'zaro ta'sirga ega. Ularning elektr zaryadi bo'lganlar (ya'ni muon va elektronlar) ham elektromagnit ta'sirga ega.
Mezonlar - bariyonik zaryad deb atalmaydigan kuchli o'zaro ta'sir qiluvchi beqaror zarralar. Bunga quyidagilar kiradi r-mesonlar yoki pionlar (π +, π -, π 0), TO-mesonlar, yoki kaons (K +, K -, K 0) va bu-masonlar (η) . Og'irligi TO-mesons ~ 970 me (zaryadlangan uchun 494 MeV va neytral uchun 498 MeV TO-mesonlar). Hayot paytida TO-mesonlar kattaligi 10–8 s. Ular shakllanish uchun chiriydi men-mesonlar va leptonlar yoki faqat leptonlar. Og'irligi bu-mesons 549 MeV (1074me), umri taxminan 10-19 s. Bub-mezonlar va b-fotonlar hosil bo'lishi bilan -mesonlar parchalanadi. Leptonlardan farqli o'laroq, mezonlar nafaqat kuchsiz (va agar ular zaryadlangan bo'lsa, elektromagnit), balki kuchli o'zaro ta'sirga ega bo'lib, bu ularning o'zaro ta'sirida, shuningdek mezonlar va barionlarning o'zaro ta'sirida namoyon bo'ladi. Barcha mezonlarda spin nolga teng, shuning uchun ular bozonlardir.
Sinf barionlar nuklonlarni (p, n) va massasi nuklonlarning massasidan katta bo'lgan beqaror zarralarni birlashtiradi, ular giperonlar deb ataladi. Barcha barionlar kuchli o'zaro ta'sirga ega va shuning uchun atom yadrolari bilan faol ta'sir o'tkazadilar. Barcha barionlarda spin ½ bor, shuning uchun barionlar fermionlardir. Protondan tashqari barcha barionlar beqaror. Barionlar yemirilganda, boshqa zarralar bilan bir qatorda barion ham hosil bo'ladi. Ushbu naqsh namoyandalardan biridir barionik zaryadlarni saqlash qonuni.
Yuqorida sanab o'tilgan zarralardan tashqari, juda ko'p miqdordagi kuchli o'zaro ta'sir qiluvchi qisqa muddatli zarralar topildi, ular deyiladi rezonanslar ... Ushbu zarralar ikki yoki undan ortiq elementar zarralar hosil qilgan rezonans holatlardir. Rezonanslarning umri faqat ~ 10 –23 –10 –22 s.
Elementar zarralar, shuningdek murakkab mikropartikullar, ularning moddadan o'tishi paytida qoldirgan izlari tufayli kuzatilishi mumkin. Izlarning tabiati zarrachaning zaryad belgisi, uning energiyasi, impulsi va boshqalarni hukm qilishga imkon beradi. Zaryadlangan zarralar o'z yo'llarida molekulalarning ionlanishiga olib keladi. Neytral zarralar iz qoldirmaydi, lekin ular zaryadlangan zarrachalarga parchalanish paytida yoki har qanday yadro bilan to'qnashganda o'zlarini namoyon qilishi mumkin. Shu sababli, oxir-oqibat neytral zarralar, ular yaratgan zaryadlangan zarralar natijasida kelib chiqqan ionlash natijasida ham aniqlanadi.