Fizika o‘qitishda Tomas Edison ixtirolaridan foydalanish Reja

TOMAS EDISON BIOGRAFIYASINI TAHLILI

18-asrning eng buyuk fiziklaridan biri Tomas Edisondir (1-rasm). U 1847-yil 11-fevralda Amerikaning Meilen shahrida Gollandiyadan kelgan muhojirlar oilasida tug‘ilgan.

Bolaligida u kichkina bo'lib, biroz zaif ko'rinardi. Vaholanki, uni tevarak-atrofdagi hayot juda qiziqtirardi: u paroxod va barjalarni, duradgorlar mehnatini, kemasozlik zavodlarida qayiqlarning suvga tushirilishini tomosha qilar yoki bir burchakda soatlab jimgina o‘tirar, omborlar ko‘rinishidagi yozuvlarni ko‘chirib o‘tirardi.
Edison bolaligidan onasiga meva va sabzavotlar sotishda yordam bergan. Biroq, bu yo'l bilan topilgan cho'ntak pullari uning tajribalari, ayniqsa kimyoviy tajribalari uchun etarli emas edi. Shuning uchun, 1859 yilda Tomas temir yo'lda gazetachi bo'lib ishga kirdi . U kitoblar va kimyoviy tajribalarni yaxshi ko'rishda davom etadi, buning uchun u o'z laboratoriyasini poezdning yuk vagonida o'rnatishga ruxsat so'raydi. Edison o'zi sotgan gazetalarga bo'lgan talabni oshirish uchun barcha imkoniyatlardan foydalangan. Shunday qilib, 1862 yilda shimoliy armiya bosh qo'mondoni jiddiy mag'lubiyatga uchraganida, Tomas telegraf operatoridan Port Guron va barcha oraliq stansiyalarga jang haqida qisqacha xabar berishni so'raydi. Natijada u bu bekatlarda gazeta savdosini bir necha barobar oshirishga erishdi. 1862 yil avgustda Edison stantsiyalardan birining boshlig'ining o'g'lini harakatlanayotgan vagondan qutqardi. Rahbar unga minnatdorchilik bilan telegraf biznesini o'rgatishni taklif qildi.



1-rasm. Tomas Edison yoshligida
1863 yilda Edison oyiga 25 dollar maosh oladigan stantsiyada tungi smenada telegraf operatori bo'ldi. Bu erda u ishning bir qismini avtomatlashtirishga va ish joyida uxlashni uddalaydi, buning uchun u tez orada qattiq tanbeh oladi. Tez orada uning aybi bilan ikkita poyezd deyarli to‘qnashib ketdi. Tom ota-onasi bilan Port Guronga qaytib keldi. Bu vaqt davomida Edison kiyim-kechak va hayot haqida kam qayg'uradi, barcha pullarini eksperimentlar uchun kitoblar va materiallarga sarflaydi. Aynan Bostonda Edison Faradayning kelajakdagi barcha faoliyati uchun katta ahamiyatga ega bo'lgan asarlari bilan birinchi marta tanishdi. Bundan tashqari, aynan shu yillarda Edison o'zining birinchi patentini Patent idorasidan olishga harakat qiladi . U “elektr saylov apparati” – “ha” va “yo‘q” ovozlarini sanash uchun maxsus qurilma ishlab chiqmoqda (2-rasm). Parlamentning qog‘oz sanashdan voz kechishni istamagani uchun maxsus parlament komissiyasi oldidagi apparat namoyishi muvaffaqiyatsiz yakunlandi. 1868 yilda Edison Nyu -Yorkka o'zining yana bir ixtirosini - valyuta kurslarini avtomatik ravishda qayd etish moslamasini sotish uchun bordi . Biroq, bu umidlar oqlanmadi. Edison Bostonga qaytadi.


2-rasm. Elektr ovoz berish apparati


Edison o'zining ajoyib qat'iyati va mehnatsevarligi bilan ajralib turardi. U elektr chiroq filamenti uchun mos material izlayotganda, u karbonlangan bambukga joylashguncha 6 mingga yaqin material namunalarini ko'rib chiqdi . Chiroqning uglerod sxemasining xususiyatlarini sinab ko'rib, u laboratoriyada dam olmasdan taxminan 45 soat o'tkazdi. Keksalik yoshiga qadar u kuniga 16-19 soat ishlagan.
Nikola Tesla (3-rasm) hamkasbi haqida quyidagicha gapirdi:
“Agar u pichanzor ichidan igna topsa, uning joylashishini aniqlashga vaqt sarflamagan bo'lardi, lekin darhol asalaridek tirishqoqlik bilan somonni somon bilan tekshirib ko'rar edi. Uning izlanish ob'ekti ... Uning usullari juda samarasiz edi: u juda ko'p kuch va vaqt sarflab, hech narsaga erisha olmasdi, agar unga tasodifiy yordam bo'lmasa ... ".



3-rasm. Nikola Tesla

1931-yil 18-oktabrda 1886-yilda sotib olingan Nyu-Jersidagi uyida qandli diabet asoratlaridan vafot etdi . Edison o'z uyining hovlisiga dafn qilindi.
Tomas Edisonning hayoti va faoliyatini batafsil o'rganib chiqqandan so'ng, bu aniq odamning ixtirolari butun ilmiy dunyoni ostin-ustun qilgani aniq bo'ladi.