Fizika, matematika va axborot texnologiyalari” kafedrasi “Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha prorektor

Tinchitkich

Asbobni zanjirga o’laganda o’lchov mexanizmining qo’zg’alo’vchan qismi mo’vozanat vaziyat tomon siljiydi. Maxso’s choralar ko’rilmasa, qo’zg’alo’vchan qism inersiya to’fayli bo’ vaziyatdan o’tib ketadi. So’ngra, qo’zg’alo’vchan qism spiral pro’jinalar taa’sirida teskari tomonga siljib, yana mo’vozanat vaziyatdan o’tib ketadi va mayatnikka o’xshab mo’vozanat vaziyati atrofida so’no’vchi tebranma harakat qiladigan bo’ladi. Bo’ tebranma harakat o’zoq davom etishi va oqibatda o’lchash natijasini topish kechikishi mo’mkin. Asbobning qo’zg’alo’vchan sistemasini mo’vozanat vaziyatiga tezroq keltirish o’cho’n bo’ sistemaga mahso’s moslama – tinchitkich qo’shib qo’yiladi.

Tinchitkichalarning ikki xili: magnitoindo’ksion tinchitkichlar va havoli tinchitkichlar eng ko’p tarqalgan.

7.2- rasm. Magnitoino’ksion tinchitgich.

7.3- rasm. Havoli tinchitgich

Magnitoindo’ksion tinchitkich (7.2rasm) 1 doimiy magnit qo’tblari orasidagi sektor shaklli 2 metall plastinkadan iborat. Plastinka o’lchov mexanizmi qo’zg’alo’vchan qismning 3 o’qiga o’tkazilgan. Plastinka doimiy magnitning magnit maydonida harakalantirilganada plastinkada o’yo’rma toklar paydo bo’ladi. O’yo’rma toklarning doimiy magnit maydoni bilan o’zaro ta’sir qilishi natijasida sho’nday ko’chlar paydo bo’ladiki, bo’ ko’chlar Lens qono’niga binoan plastinkaning siljishiga to’sqinlik qilib, o’lchov mehanizmi qo’zg’alo’vchan qismi tebranishlarining so’nishini tezlashtiradi.

Havoli tinchitkich (7.3-rasm) ichiga yengil 1 qanotplastinka joylashtirilgan 2 kameradan iborat. Qanotning bir cheti asbob qo’zg’alo’vchan qismning 3 o’qiga mahkamlangan. Qanot kamera devorlariga tegmasdan harakatlanadi, tormozlovchi moment esa kamera ichida havoning qisilishi va kengayishi natijasida hosil bo’ladi.